خشم یک احساس نهادینه در وجود تمام انسان‌ها است که همواره همراه آن‌ها خواهد بود. این احساس در صورت خارج شدن از کنترل و تبدیل به پرخاشگری و عصبانیت بیش از حد، خطرناک شده و می‌تواند بر روی ابعاد مختلف زندگی انسان نظیر سلامتی، شغل و … تأثیرات مخربی بگذارد.
خشم، عصبانیت و کج خلقی به‌صورت کامل از وجود انسان ریشه‌کن نخواهند شد؛ تنها می‌توان آن‌ها را با روش‌های مختلف کنترل کرده و افسارشان را تا حد زیادی در دست گرفت. امروزه روش‌های مختلفی برای درمان پرخاشگری و عصبانیت بدون نیاز به مصرف دارو ارائه شده است که در ادامه چند نمونه از آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.
درمان پرخاشگری به روش شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری را می‌توان یکی از رایج‌ترین شیوه‌های روان درمانی دانست که با هدف شناخت افکار منفی سرکوب‌شده در فرد عصبانی ارائه شده است. این نوع درمان به فرد کمک خواهد کرد که افکار منفی سرکوب‌شده را که باعث فوران خشمش می‌شوند، بشناسد. در این نوع خاص از روان درمانی، بیمار به صورت هدفمند با روانشناس خود همکاری کرده و در جلسات مشاوره فردی شرکت می‌کند تا یاد بگیرد چگونه در شرایط استرس‌زا بر احساسات خود مسلط باشد و بتواند خشم خود را کنترل کند.
این درمان طی مراحل زیر پیش می‌رود:
- شناخت شرایط مختلف زندگی فرد که باعث برافروخته شدن خشم او می‌شود
- شناخت افکار و احساسات فرد که عصبانیت او را برمی‌انگیزد
- اعتراف به الگوهای تفکر اشتباه و منفی توسط فرد
- یاد گرفتن الگوهای تفکر سالم، مثبت و سازنده و قرار دادن آن‌ها به‌جای الگوهای اشتباه قبلی
با طی کردن این مراحل، فرد یاد می‌گیرد که با شرایط سخت و دشوار در زندگی خود بهتر کنار بیاید، تعارضات و اختلافات را به صورت مثبت حل کند، استرس‌های روحی به وجود آمده را با کمک قدرت ذهن خود کنترل کند و بر دردهای جسمی و همچنین غم و اندوه به خوبی غلبه کند.
این درمان عوارض بسیار ناچیزی داشته که در مقابل فواید آن بسیار زیاد است و باعث رشد شخصیتی فرد نیز خواهد شد. درمان شناختی را می‌توان یک دوره درمان کوتاه مدت دانست که بین 10 تا 20 جلسه مشاوره فردی برای افراد با درگیری‌های مختلف به طول می‌انجامد. البته تشویق اطرافیان و همچنین اراده فرد نیز در روند این درمان تأثیر بسیار زیادی دارند.
درمان با دستگاه RTMS
درمان با استفاده از دستگاه RTMS از سال 1985 در حال انجام است؛ اما باز هم آن را یک شیوه نوین درمان اختلالات روانی می‌دانند که به صورت روزافزون در حال پیشرفت است. درمان با کمک این دستگاه یا همان تحریک الکترومغناطیسی مغز به این صورت است که با ارسال سیگنال‌های مغناطیسی به مغز، تلاش می‌کنند تا عملکرد آن را بهبود ببخشند. ارسال این پالس‌های مغناطیسی در جهت تحریک مغز، باعث کاهش علائم بیماری شده و هیچ‌گونه درد و یا عوارضی برای بیمار به دنبال نخواهد داشت.
درمان پرخاشگری و عصبانیت از طریق دستگاه RTMS کاملا برگشت‌ناپذیر بوده و نتایج ایجادشده ثابت باقی می‌مانند. از همین رو این درمان را در این زمینه یکی از روش‌های تأثیرگذار می‌دانند. میزان تأثیرگذاری استفاده از RTMS در درمان پرخاشگری تا حد زیادی به دستگاه نیز بستگی دارد؛ پس بهتر است به مراکز معتبری مراجعه کنید که از مناسب بودن دستگاه آن‌ها اطمینان کامل دارید.
دور شدن از موقعیت‌های مشکل‌ساز
از دیگر روش‌های درمان پرخاشگری و عصبانیت بدون نیاز به دارو، می‌توان به کنار گذاشتن و دور شدن از موقعیت‌های مشکل‌ساز اشاره کرد. در این روش باید سعی کنید هرچه را که باعث بروز افکار منفی در شما و شعله‌ور شدن خشمتان می‌شود را کنار گذاشته و از آن‌ها فاصله بگیرید.
بدون شک هیچ‌چیز باارزش‌تر از سلامتی شما نیست و باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشید. پس در همین راستا می‌توانید از موقعیت‌های مشکل‌ساز که باعث تبدیل‌شدن خشم شما به پرخاشگری و عصبانیت می‌شوند دوری‌کنید تا بتوانید با میزان استرس و اضطراب کمتری زندگی کنید.
بهبود مهارت‌های ارتباطی و تمرکز بر حل مشکلات
ارتقا و بهبود مهارت‌های ارتباطی و همچنین تمرکز بر روی حل مشکلات نیز روش‌های دیگری برای درمان پرخاشگری و عصبانیت و کج‌خلقی بدون نیاز به دارو محسوب می‌شوند. افراد مختلف می‌توانند با مراجعه به مشاوره فردی و همچنین روان‌درمانی تحلیلی از این روش‌ها برای کنترل هرچه بیشتر خشم خود استفاده کنند.
مزیت‌های استفاده از مهارت‌های ارتباطی برای کنترل خشم
- ایجاد روابط سالم و اصولی با دیگران
با بهبود مهارت‌های ارتباطی، می‌توانید روابط سالم‌تر و اصولی با دیگران ایجاد کنید که این امر باعث می‌شود تا کمتر خشم شما برانگیخته شود و مشکلات مختلف به دنبال آن به وجود بیایند.
- بهبود رشد شخصیت و خودشناسی
ارتقای این مهارت‌ها به رشد شخصیتی و همچنین خودشناسی افراد نیز کمک بسیاری خواهد کرد. زیرا ارتباط با افرادی که شباهت زیادی به شما دارند، می‌تواند منجر به بهبود شناخت از خود و در نتیجه برطرف شدن احساسات منفی شود.
- شناخت اولویت‌ها در برقراری ارتباط با دیگران
همچنین بهبود مهارت ارتباطی به شما اولویت‌های مختلف در روابط با دیگران را نیز آموزش خواهد داد که باعث می‌شود از بروز خشم و عصبانیت در موارد نامربوط جلوگیری کنید.
- توانایی فکر کردن به عواقب کار در زمان عصبانیت
از طرف دیگر اغلب افرادی که کنترلی بر روی خشم خود ندارند می‌توانند با تمرکز بر روی حل مشکلات، افسار عصبانیت خود را در دست گرفته و از بروز پرخاشگری جلوگیری کنند. در این روش فرد به هنگام عصبانی شدن باید در نظر داشته باشد که پرخاشگری و کج‌خلقی نمی‌تواند هیچ مشکلی را حل کند.
با این تفکر، شخص انرژی و توان خود را بر روی پیدا کردن یک راه‌حل مناسب برای حل مشکلات خواهد گذاشت؛ به جای اینکه بی‌دلیل به عصبانیت خود دامن زده و به دنبال راهی برای فوران احساسات خود باشد.
سخن پایانی
به طور کلی توانایی مهار عصبانیت و کنترل خشم، مهارتی است که هر فردی باید در طی زندگی خود به دست آورد. در این زمینه مشاوره فردی می‌تواند با استفاده از روش‌های بدون دارو به فرد کمک کند تا بتواند به راحتی این مهارت را کسب کرده و آن را در طول زندگی خود تقویت کند.
