در یک خانواده سالم، همه افراد می‌توانند بدون هیچ پیش‌شرطی از حمایت و امنیت همراه با عشق بهره‌مند شوند. در واقع همه افراد در خانواده به دنیا می‌آیند، اما همه خانواده سالمی ندارند. اولین روابطی که کودک در زندگی تجربه می‌کند، رابطه با والدین و خواهر و برادرهایش است. این روابط چه سالم باشند و چه نباشند، الگویی برای روابط آینده او خواهند بود. این موضوع اغلب یک تصمیم آگاهانه نیست؛ ولی خوب یا بد، مردم اغلب روابط کاری و شخصی خود را بر اساس شباهت آن‌ها به خانواده خود انتخاب می‌کنند.
به همین خاطر، کسانی که در خانواده‌ای صمیمی بزرگ می‌شوند، به احتمال بیشتری می‌توانند در بزرگسالی از روابط سالم برخوردار باشند. افراد همچنین یک نظام ارزشی را در خانواده می‌آموزند که بر آن اساس، در جامعه با دیگران رفتار می‌کنند. این نظام ارزشی، پایه و اساس اولیه را برای تشکیل جهان‌بینی افراد و نحوه نگرش آن‌ها به خود و زندگی تشکیل می‌دهد.
علاوه بر این، همه افراد در زمان‌های سخت به خانواده‌ای نیاز دارند که بتوانند به آن تکیه کنند؛ این حمایت می‌تواند به صورت حمایت عاطفی و/یا مالی باشد. احساس مورد پذیرش واقع شدن و درک شدن در طول یک بحران شخصی، یک نیاز اساسی برای افراد است که توسط خانواده رفع می‌شود. همچنین در یک خانواده سالم، افراد انگیزه و شجاعت لازم را برای دستیابی به موفقیت پیدا می‌کنند. از طرف دیگر، اگر فردی محبت و حمایت از ساختار خانواده دریافت نکند، احساس تنهایی، افسردگی و حتی ناامیدی می‌کند.
به طور کلی خانواده‌های سالم ستون فقرات یک جامعه سالم را تشکیل می‌دهند؛ وقتی خانواده‌ها قوی هستند، جوامع نیز قوی می‌شوند. جامعه عمیقاً روی استحکام خانواده‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند؛ زیرا مانند دومینو، اگر خانواده‌ها سالم نباشند، یک ملت آسیب می‌بیند. اگر خانواده‌ها شاد و سالم باشند، تمام مردم از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.
بنا بر نظر بسیاری از خانواده درمانگران، ما هنگامی می‌توانیم از یک خانواده سالم برخوردار باشیم که نیازهای تک تک اعضا را بررسی کنیم و به آن‌ها در راستای رفاه خانواده پاسخ دهیم. ولی همانطور که گفتیم، همه افراد لزوماً در خانواده‌های سالم متولد نمی‌شوند. ممکن است تعارضاتی میان پدر و مادر، والدین و فرزندان یا فرزندان با یکدیگر وجود داشته باشد. مضاف بر این، گاهی ممکن است افراد خانواده‌ای گرم و صمیمی داشته باشند، ولی در طول زندگی با مشکلاتی مانند از دست دادن یکی از اعضای خانواده مواجه شوند. در این شرایط چه باید کرد؟
خانواده درمانی یا مشاوره خانواده، نوعی مشاوره روانشناختی (رواندرمانی) است که می‌تواند به اعضای خانواده در بهبود ارتباطات و حل تعارضات کمک کند. خانواده درمانی معمولا توسط مشاور خانواده، مددکار اجتماعی بالینی یا درمانگر دارای مجوز انجام می‌شود. در واقع افراد برای آنکه بتوانند مهارت‌هایی را بیاموزند تا ارتباطات خانوادگی را عمیق‌تر کنند و زمان‌های استرس‌زا را پشت سر بگذارند، نیاز به مشاوره خانواده دارند.
فرایند مشاوره خانواده اغلب کوتاه مدت است و ممکن است شامل همه اعضای خانواده یا فقط کسانی باشد که قادر یا مایل به شرکت هستند. برنامه درمانی و نیاز به مشاوره خانواده، در هر فرد با توجه به شرایط خانوادگی که دارد متفاوت است.
با توجه به اهمیت نهاد خانواده و تاثیر آن بر سرنوشت افراد و سلامت جامعه، ما قصد داریم تا در این مقاله مهم‌ترین دلایل افراد برای نیاز به مشاوره خانواده را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید.
چرا به مشاوره خانواده نیاز داریم؟
همه ما ممکن است در روابط خانوادگی خود با چالش‌هایی روبرو شویم که نیاز به رسیدگی دارند. گاهی افراد تصمیم می‌گیرند برای حل‌وفصل مشکلات خانوادگی از نزدیکان یا دوستان مشورت بگیرند؛ باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که با فرض دلسوز بودن آن‌ها، افراد بر اساس عقاید و تجربه‌های شخصی خود به ما مشورت می‌دهند و ما نمی‌توانیم زندگی خود را با توجه به عملکرد آن‌ها مدیریت کنیم. بنابراین بهتر است در اینگونه مواقع به مراکز معتبر خانواده درمانی مراجعه کنیم. اما چه چالش‌هایی ما را به طرف مشاوره خانواده می‌کشانند؟ در این بخش به بیان موارد متعددی که افراد برای رفع آن‌ها به مراکز مشاوره خانواده مراجعه می‌کنند می‌پردازیم.
- ایجاد مرزهای سالم میان روابط اعضا با یکدیگر؛ در برخی خانواده‌ها که روابط در هم تنیده دارند، وابستگی‌ها و صمیمیت‌های مخربی دیده می‌شود که می‌توانند مشکل‌آفرین باشند. در جلسات مشاوره خانواده، فضایی برای گفتگوی افراد فراهم می‌شود تا بتوانند مرزهای سالمی را در خانواده خود برقرار کنند.
- بهبود ارتباطات و افزایش پویایی خانواده؛ از آنجایی که خانواده باید فضایی امن و آرام را برای اعضا فراهم کند، اگر افراد در خانواده‌های ناسالم به دنیا آمده باشند نیاز دارند تا مهارت‌های ارتباطی را یاد بگیرند و کیفیت تعاملات خانوادگی خود را افزایش دهند. هر خانواده دارای سطحی از پویایی است که میزان تعاملات اعضا با یکدیگر، شدت آن را در خانواده تعیین می‌کند؛ اگر اعضا روابط موثر و صمیمانه‌ای با یکدیگر داشته باشند، خانواده با تعارضات کمتری روبرو می‌شود و در صورت مواجهه با چالش‌ها، راحت‌تر می‌تواند آن‌ها را پشت سر بگذارد.
- تعریف نقش‌ها در خانواده؛ در برخی خانواده‌ها، نقش‌ها و وظایف مربوطه توسط خود اعضا تقسیم‌بندی می‌شود؛ ولی در خانواده‌های دیگر که در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد، با مراجعه به مشاوره خانواده می‌توان سلسله مراتبی شفاف و صریح را برای تعاملات خانوادگی تعریف نمود. به این ترتیب نقش هر یک از اعضا به شکلی تعیین می‌شود که در نهایت انسجام و کارایی خانواده حفظ شود.
- حل تعارضات میان اعضا و بهبود توانایی حل مسئله در خانواده؛ گاهی اوقات میان اعضای خانواده اختلاف نظرهای جدی به وجود می‌آید ولی به تنهایی نمی‌توانند آن‌ها را حل کنند. در این شرایط، اعضا با مراجعه به مشاوره خانواده مهارت‌هایی را فرا می‌گیرند تا در موقعیت‌های مشابه بتوانند از پس چالش‌های به وجود آمده بر بیایند.
- مشاوره طلاق؛ هنگامی که زن و شوهر تصمیم می‌گیرند از یکدیگر جدا شوند، پیش از آنکه روند قانونی دادگاه را شروع کنند به مشاور خانواده مراجعه می‌کنند. مشاور با بررسی مشکلات موجود میان آن دو نفر، راه‌های ممکن برای حل مسائل را بررسی می‌کند. امروزه مشاوره طلاق امری اجباری محسوب می‌شود که تمام زوجین باید پیش از آغاز روند قانونی دادگاه در جلسات آن شرکت کنند.
- یادگیری مهارت‌های فرزندپروری؛ ممکن است زوجین تصور کنند با گسترش روزافزون علم و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، می‌توانند به تنهایی آمادگی‌های لازم را برای فرزندآوری کسب کنند؛ ولی این تصور اشتباهی است. چراکه یادگیری مهارت‌های فرزندپروری نیاز به آموزشی تخصصی دارد و زن و شوهرها با مراجعه به مشاور خانواده، می‌توانند مهارت‌های لازم را کسب نمایند.
- مشکلات جنسی؛ هنگامی که زن و شوهر احساس کنند سلامت رابطه عاطفی آن‌ها تحت تاثیر اختلال در عملکرد جنسی قرار گرفته است و در رابطه با مسائل جنسی با چالش‌هایی مواجه شده‌اند، برای حل آن‌ها به مشاور خانواده یا سکس‌تراپ مراجعه می‌کنند.
- تجربه سوگ؛ همه افراد در زندگی سوگ یا فقدان را تجربه می‌کنند؛ گاهی ما کسی یا چیزی را از دست می‌دهیم که این اتفاق تاثیر عمیقی بر سلامت روان ما می‌گذارد. در این شرایط، افراد برای بازگشت به مسیر طبیعی زندگی نیاز به مشاوره خانواده دارند.
- مواجهه با اعتیاد در خانواده؛ اعتیاد یک بیماری چند وجهی است و هنگامی که یکی از اعضای خانواده به اعتیاد دچار می‌شود، زندگی سایر اعضا نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اگر اعضای خانواده بتوانند در هنگام مواجهه با این اتفاق عملکرد مناسبی داشته باشند، با احتمال بالاتری می‌توان این چالش را پشت سر گذاشت. برای آنکه اعضای خانواده مهارت‌های لازم را برای مواجهه با فرد معتاد یاد بگیرند، باید به مشاوره خانواده مراجعه کنند.
- مشاوره پیش از ازدواج؛ حتماً همه شما این جمله معروف را شنیده‌اید که «پیشگیری بهتر از درمان است.» کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که به دنبال تشکیل خانواده‌ای سالم و شاد نباشد. هنگامی که فرد تصمیم به ازدواج گرفت و با فرد مورد نظر آشنا شد، برای آنکه بتواند آمادگی‌های لازم را کسب کنند نیاز به مشاوره خانواده دارند.
سوالات رایج در مورد نیاز به مشاوره خانواده
1- مشاوره خانواده به صورت تلفنی بهتر است یا حضوری؟
از آنجایی که احتمال پنهان‌کاری و مقاومت در مراجعه حضوری بسیار کمتر است، بهتر است افراد به صورت حضوری به مشاور خانواده مراجعه کنند.
2- آیا مشاوره خانواده در شرایطی که فرد به تنهایی به جلسه درمانی مراجعه کند هم مزیتی دارد؟
گاهی مواقع اعضای خانواده برای شرکت در جلسات خانواده درمانی مقاومت می‌کنند و فرد مجبور است به تنهایی به مشاوره خانواده مراجعه کند. با اینکه بهتر است همه اعضا برای حل چالش به وجود آمده حضور داشته باشند، ولی با مراجعه فردی و صحبت با خانواده درمانگر نیز می‌توان تا حدودی با چالش‌ها مقابله کرد.
3- آیا تنها تا زمانی که افراد در جلسات خانواده درمانی شرکت می‌کنند می‌توانند از مزایای خانواده درمانی بهره‌مند شوند؟
اگر جلسات مشاوره خانواده توسط درمانگری متخصص مدیریت شوند و اعضا به توصیه‌های مشاور خانواده عمل کنند، حتی بعد از تمام شدن جلسات نیز می‌توانند چالش‌های به وجود آمده را برطرف کنند.
مراجعه به مشاوره خانواده، گامی موثر برای افزایش کیفیت زندگی
افراد در خانواده با موقعیت‌های مختلفی مواجه می‌شوند که در نتیجه آن‌ها، تمایل دارند کیفیت روابطشان را بهبود دهند؛ این موقعیت‌ها می‌توانند ناشی از تعارضات درون‌خانوادگی باشند یا مربوط به چالش‌هایی باشند که در رابطه با افراد بیرون از خانه به وجود می‌آیند. به همین خاطر، دلایل بسیاری برای نیاز به مشاوره خانواده وجود دارد.
ما در این مقاله ۱۰ مورد از رایج‌ترین دلایل افراد برای مراجعه به خانواده درمانگر را بررسی کردیم. اگر شما هم احساس کردید در یکی از موقعیت‌های مشابه قرار دارید یا شرایط خانوادگی شما به گونه‌ای است که نیاز به مشاوره خانواده و تغییر و بهبود دارد، با کمک گرفتن از یک مشاور متخصص، آرامش را به خانه خود بازگردانید.
