همه ما آرزو داریم خانواده موفق و شادی داشته باشیم. داشتن خانواده شاد به معنای نداشتن مشکل نیست بلکه به معنای آن است که افراد مهارت لازم برای حل مشکلات و عبور از بحران‌ها را داشته باشند. با توجه به اهمیت این موضوع در علم روانشناسی شاخه‌ای با نام خانواده درمانی وجود دارد که با آموزش تکنیک‌ها و تمرین‌های متفاوت به اعضای خانواده کمک می‌کند تا در کنار هم بتوانند با چالش‌های زندگی روبرو شده و از آن‌ها عبور کنند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا خانواده درمانی و روش‌های پیاده‌سازی آن در خانواده بیشتر آشنا شوید.
خانواده درمانی چیست؟
خانواده درمانی، نوعی از روان درمانی است که به اعضای خانواده در بهبود ارتباط، رفع چالش‌ها و همچنین تنش‌ها کمک می‌کند. این روش درمانی در زمان کوتاهی انجام می‌شود و در جلسات مشاوره معمولا تمام اعضای خانواده یا برخی از اعضا حضور خواهند داشت. برنامه درمانی نیز با توجه به شرایط هر خانواده تنظیم می‌شود و در جلسات اقدام به آموزش‌های مهارت‌هایی به اعضای خانواده می‌شود که به آن‌ها در زمان‌های پرتنش و سخت کمک خواهد کرد.
چه مشکلاتی که در خانواده درمانی بررسی می‌شوند؟
به صورت کلی مشاوره خانواده برای درمان مشکلات مختلف آموزش‌های لازم را دیده و می‌تواند بسیاری از مشکلاتی که خانواده با آن روبرو هستند را برطرف کند از جمله:
- درگیری‌های زناشویی
- مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان
- ایجاد یا حفظ یک رابطه عاشقانه سالم در تمام مراحل
- اندوه و سوگواری
- مشکلات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب
- ناباروری
- مسائل مربوط به دگرباشان جنسی
- خشونت خانگی
- مصرف مواد مخدر
- طلاق یا جدایی
- درگیری‌های شخصی بین زوجین یا خانواده‌ها (زوج درمانی)
انواع روش‌های خانواده درمانی
برای خانواده درمانی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که عبارتند از:
- سیستماتیک: مدل سیستماتیک به نوعی از خانواده درمانی است که در ارتباطات ناخودآگاه رفتارهای اعضای خانواده زیر نظر گرفته می‌شود. درمانگر در این نوع درمان بی طرف بوده و از راه دور مراحل درمان را کنترل می‌کند تا خانواده بتواند عمیق‌تر برای حل مشکلات خود راه‌حل پیدا کند.
- ساختاری: این نوع از خانواده درمانی روی تنظیم و تقویت سیستم خانواده تمرکز داشته تا اطمینان حاصل کند که والدین تحت کنترل بوده و کودکان و بزرگسالان نیز در روابط خانوادگی خود مرزهای مناسبی را در نظر می‌گیرند.
- استراتژیک: این نوع از خانواده درمانی، مختصر و مفید‌تر از دیگر روش‌ها است و در آن درمانگر کارهای خانه را به تمام اعضای خانواده اختصاص می‌دهد. هدف از این روش تغییر نحوه تعامل اعضای خانواده با ارزیابی و تنظیم نحوه برقراری ارتباط و تصمیم گیری خانواده است.
- بوونین: این روش از خانواده درمانی برای شرایطی استفاده می‌شود که در آن افراد نمی‌توانند یا نمی‌خواهند اعضای دیگر خانواده را در معالجه دخیل کنند.
نقش مشاور خانواده در خانواده درمانی چیست؟
مشاور خانواده فردی است که در زمینه روانشناسی یا رشته‌های مرتبط با علوم تربیتی تحصیل کرده و در طول جلسات با صحیت‌هایی که می‌کند، متوجه مشکلات خانواده خواهد شد. همچنین با انجام تست‌های مختلف و صحبت‌های علمی، به بهبود سلامت روان که هدف اصلی خانواده درمانی است، کمک می‌کند.
نقش مشاور خانواده زمانی خود را بیشتر نمایان می‌کند که در تعداد دیگری از خانواده‌ها فرزندان یا سایر اعضای خانواده نمی‌توانند مشکلات خود را با دیگران در میان بگذارند و مشاور می‌تواند به آن‌ها کمک کند. مشاور قابل اعتماد توانایی ارتباط با کودک و نوجوانان را داشته و متوجه مشکلات و گرفتاری‌های روانی آن‌ها خواهد شد.
هدف خانواده درمانی چیست؟
خانواده درمانی، رویکردی جامع برای درمان مشکلات در خانواده دارد و بسیار موثر خواهد بود. در خانواده درمانی، این امکان برای خانواده‌ها فراهم می‌شود تا با راهنمایی یک متخصص بهداشت روان در یک محیط امن و کنترل شده بتوانند روی مشکلات و چالش‌های خود کار کنند. خانواده درمانی مزیت‌های بسیاری را به همراه دارد که عبارتند از:
- ارتباطات پیشرفته
- کاهش تضاد و مهارت‌های مدیریت بهتر عصبانیت
- درک بهتر از مرزهای سالم و الگوهای خانوادگی و پویایی
- همدلی عمیق‌تر
- حل مسئله بهبود یافته
جلسات خانواده درمانی چگونه است؟
همانطور که گفتیم هدف از خانواده درمانی حل کردن مشکلات بین اعضای خانواده خواهد بود. جلسات به گونه‌ای است که مشاور خانواده تعدادی از اعضای خانواده را دور هم جمع کرده و در شرایطی نیز ممکن است که یکی از افراد خانواده به تنهایی دعوت شود که این موضوع به مشاور و همچنین نوع روش انتخابی برای درمان بستگی دارد.
جلسات خانواده درمانی بین پنجاه دقیقه تا یک ساعت بوده و تعداد آن با توجه به هدف خانواده و نیاز آن با توجه به تشخص مشاوره خانواده خواهد بود. اما به صورت کلی یک خانواده درمانی به حدود دوازده جلسه درمان نیاز خواهد داشت.
سخن آخر
اگر شما هم احساس می‌کنید در خانواده خود با مشکلات و چالش‌هایی روبرو هستید که برای حل کردن آن‌ها دچار مشکل هستید، می‌توانید از مشاوره خانواده بهره گرفته و از این طریق خانواده شاد‌تر و موفق‌تری داشته باشید. مشاوره خانواده در چند جلسه به بهترین حالت می‌تواند به شما کمک کرده و چالش‌هایی که با آن‌ها روبرو هستید را حل کند.
