اغلب به الگوی کلی که ارتباطات، رفتار، عملکرد و باورهای شخص را شامل می‌شود، شخصیت می‌گویند. گاهی مواقع ممکن است که شخصیت فرد دچار مشکل شود و الگوی رفتاری نادرستی را از خود نشان دهد. در واقع زمانی که الگوی رفتاری فرد دچار مشکل شود، آن شخص به اختلالات شخصیتی دچار شده است.
افرادی که اختلالات شخصیتی دارند نمی‌توانند روابط اجتماعی درستی داشته باشند و خانواده و فامیل در ارتباط با آن‌ها مشکل دارند؛ بنابراین ما در این مقاله قصد داریم تا در مورد نشانه‌ها و روش‌های درمان اختلال شخصیتی صحبت کنیم.
یکی از اختلالات روانی، اختلالات شخصیت است. در این اختلالات فرد دارای الگوی درستی در رفتار و عملکرد خود نیست. برای مثال افراد سالم متناسب با شرایط هر موقعیت، رفتار و احساسات خاصی را مانند خشم، عشق، حسادت و امثال آن را از خود نشان می‌دهند، اما فردی که اختلال شخصیتی دارد این رفتار و احساسات را درست نشان نمی‌دهد و در نتیجه زندگی خود و اطرافیان را مختل می‌کند.
کسانی که دچار این اختلالات می‌شوند از نوجوانی و یا ابتدای بزرگ‌سالی خود علائم این بیماری را نشان می‌دهند و بیشتر افرادی هستند که دچار سوءاستفاده جنسی شده یا تجربه‌های ناگوار را پشت سر گذاشته باشند. این اختلالات در انواع مختلفی وجود دارند و بر موارد زیر اثرگذار هستند:
– پاسخگویی احساسی شخص
– ارتباط با افراد دیگر
– نحوه کنترل رفتار شخص
– نحوه تفکر درباره دیگران و خود
اختلالات شخصیت چه نشانه‌هایی دارند؟
– فرد توانایی خوب انجام دادن کارهای روزمره خود را ندارد.
– خود و اطرافیان را به خطر می‌اندازد.
– جامعه رفتار او را قبول نمی‌کنند.
– در برقراری ارتباط سالم با دیگر افراد مشکل دارد.
– نمی‌تواند به راحتی به سایرین اعتماد کند.
اختلالات شخصیت چه انواعی دارند؟
اختلالات شخصیتی با توجه به علائمی که دارند در سه دسته قرار می‌گیرند که ما در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
– گروه اول با تفکرات عجیب و غیرعادی
در این گروه اختلال پارانوید، اسکیزوتایپی و اسکیزوئید قرار می‌گیرد که جدول زیر علائم و نشانه‌های هریک را نشان می‌دهد.
| علائم اختلال پارانوید | علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپی | علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید |
| 1- مدام فکر می‌کند که دیگران می‌خواهند به او آسیب بزنند.2- همواره به وفاداری دیگران شک دارد.
3- در اعتماد کردن به دیگران شک دارد. 4- در صورتی که رفتار توهین‌آمیز ببیند، رفتار خشونت‌آمیز نشان می‌دهد. 5- به وفاداری همسر خود بی‌دلیل شک دارد. 6- تمایل زیادی به کینه‌ورزی دارد. 7- فکر می‌کند، شرایط بی‌خطر برای او یک حمله شخصی یا توهین است. |
1- واکنش نامناسب عاطفی دارد و یا از نظر عاطفی خنثی است.2- نمی‌تواند رابطه صمیمانه داشته باشد و از لحاظ اجتماعی اضطراب دارد.
3- دارای افکار، رفتار و لباس‌های عجیب و غریب است. 4- دارای تفکر جادویی است یعنی باور دارد که افکار و رفتار او روی دیگران اثرگذار هستند. 5- واکنش‌های نامناسب و بی‌تفاوت دارد. |
1- احساسات کمی دارد.2- به داشتن روابط اجتماعی بی‌میل است.
3- داشتن رفتار سرد و بی‌تفاوت نسبت به دیگران 4- تمایلی به برقراری رابطه جنسی ندارد. 5- لذتی از بیشتر فعالیت‌ها نمی‌برد. |
– گروه دوم با رفتار و تفکر نمایشی
در این گروه، اختلال شخصیت مرزی، ضداجتماعی، خودشیفته و نمایشی قرار دارد که جدول زیر علائم هریک از این اختلالات را نشان می‌دهد.
| علائم اختلال شخصیت مرزی | علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی | علائم اختلال شخصیت نمایشی | علائم اختلال شخصیت خودشیفته |
| 1- تصویر بی‌ثباتی از خود دارد.2- دمدمی‌مزاج است.
3- از تنهایی و ترک شدن به شدت می‌ترسد. 4- رفتارهای پرخطر مانند قمار یا پرخوری دارد. 5- به طور مداوم احساس پوچی می‌کند. 6- خشم‌های شدید و متناوب دارد. |
1- دروغ گفتن و سرکار گذاشتن دیگران2- به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارد.
3- رفتار خشونت‌آمیز دارد. 4- بی‌مسئولیت است. 5- از رفتار خود پشیمان نیست. 6- به امنیت خود و دیگران اهمیت نمی‌دهد. 7- در ارتباط با قانون مدام مشکل دارد. 8- به احساسات دیگران و نیاز‌هایشان اهمیت نمی‌دهد. |
1- برای جلب‌توجه رفتارهای نمایشی و عاطفی از خود نشان می‌دهد.2- خیلی راحت از دیگران اثر می‌پذیرد.
3- دارای احساسات سطحی و تغییرپذیر است. 4- باور دارد که با دیگران رابطه صمیمانه دارد ولی این‌طور نیست. 5- نظرات قدرتمند ارائه می‌دهد، اما حرف‌هایش حقیقت ندارد. 6- همواره دنبال جلب‌توجه است. |
1- فانتزی موفقیت و جذابیت دارد.2- نمی‌تواند به احساسات دیگران توجه کند.
3- همواره به دنبال تحسین است. 4- متکبر است. 5- فکر می‌کند بالاتر از دیگران است و مهم‌تر و خاص‌تر است. 6- در کارهای خود اغراق می‌کند. |
– گروه سوم با رفتارهای دلهره‌آور
در این گروه اختلال اجتنابی، وسواسی و وابسته قرار دارد که نشانه‌ها و علائم هریک در جدول زیر آورده شده‌اند.
| علائم اختلال اجتنابی | علائم اختلال وسواسی | علائم اختلال وابسته |
| 1- فکر می‌کند ناکافی است و اهمیتی ندارد.2- نسبت به انتقاد دیگران حساس است.
3- از موقعیت‌های اجتماعی می‌ترسد و منزوی است. 4- از فعالیت‌های جدید دوری می‌کند. 5- در شرایط اجتماعی بسیار خجالتی است. 6- از مسخره شدن، تائید نشدن و شرمندگی می‌ترسد. 7- از کارهای گروهی اجتناب می‌کند. |
1- به شدت کمال‌گراست و از به ثمر نرسیدن کارها دچار اضطراب و افسردگی می‌شود.2- مدام به دنبال کنترل دیگران است.
3- در انجام کار و پروژه بسیار تعهد دارد و برای همین اطرافیان خود را نادیده می‌گیرد. 4- نسبت به نظم و جزئیات حساس است. 5- در برابر ارزش‌ها انعطاف‌پذیر نیست. 6- هنگام خرج کردن پول کنترل شدید دارد. |
1- نسبت به دیگران بسیار مطیع است.2- نیاز دارد که مورد مراقبت دیگران قرار گیرد.
3- از تنهایی دفاع کردن و مواظبت از خود می‌ترسد. 4- از مخالفت با دیگران و مورد تائید نشدن می‌ترسد. 5- رفتار خشونت‌آمیز را می‌پذیرد. 6- اعتماد به نفس بسیار کمی دارد. |
چگونه اختلالات شخصیتی درمان می‌شوند؟
انتخاب نوع روش درمان افراد دارای اختلالات شخصیتی به نحوه رفتار آن‌ها بستگی دارد. برای درمان این اختلالات باید از مشاوره فردی با یک فرد متخصص بهره گرفت. گاهی برای درمان باید از ترکیبی از روش‌ها مانند روانشناس، روان‌پزشک، مددکار اجتماعی و داروساز کمک گرفت. همچنین جلسات روان درمانی به این افراد بسیار کمک می‌کند؛ زیرا می‌توانند در مورد احساسات خود صحبت کنند و بعد از مدتی نحوه مدیریت رفتار خود را یاد می‌گیرند.
در بعضی موارد شخص دارودرمانی را تجربه می‌کند. علاوه بر روان درمانی و دارودرمانی، شخص دارای این اختلال باید سبک زندگی خود را تغییر دهد که از جمله این تغییرات عبارت‌اند از:
– برای خود هدف تعیین کند.
– مدیتیشن کند.
– به سراغ کارهای هنری برود.
– از کمک یک شخص حمایت‌کننده بهره بگیرد.
– به نحوه غذا خوردن خود توجه کند.
– با افراد مناسب در ارتباط باشد.
سخن آخر
افرادی که در زندگی یک الگوی رفتاری نامناسب دارند از اختلالات شخصیتی رنج می‌برند. این اختلالات کنترل زندگی فرد را در دست می‌گیرد و به او اجازه پیشرفت و برقراری روابط اجتماعی صحیح را نمی‌دهد. کسانی که با این افراد در تماس هستند، دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند و از زندگی خود لذتی نمی‌برند؛ بنابراین درمان این افراد الزامی است. فرد دارای اختلالات شخصیت باید از مشاوره فردی استفاده کند و به دنبال تغییر سبک زندگی خود باشد.
