ممکن است در اطرافیان خود با افرادی مواجه شده باشید که تصور می‌کنند تفکر جادویی دارند! به این معنا که فکر می‌کنند می‌توانند به شکلی خارق‌العاده و منحصر به فرد بر اشیاء و حتی سایر افراد کنترل داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است فکر کنند می‌توانند دیگران را وادار به انجام کارهای معمولی کنند؛ (مانند غذا دادن به سگ) یا می‌توانند برای جلوگیری از ابتلا به بیماری، دستان خود را ۳ مرتبه بشویند.
اینگونه افراد که به شخصیت اسکیزوتایپال یا (Schizotypal Personality Disorder (SPD شناخته می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به اضطراب و افسردگی قرار دارند. آن‌ها اغلب به عنوان افراد عجیب و غریب یا غیرعادی توصیف می‌شوند، مهارت‌های اجتماعی ضعیفی دارند و قدرت همدلی در آن‌ها پایین است؛ به همین خاطر معمولاً با افراد کمی روابط صمیمانه برقرار می‌کنند.
در واقع این دسته از افراد تفکر، باورها یا رفتارهای عجیب و غریب دارند؛ ممکن است افکار مشکوک یا پارانوئید داشته باشند و در مورد وفاداری دیگران به صورت مداوم شک داشته باشند. اعتقاد به برخورداری از قدرت‌های خاص مانند تله پاتی ذهنی یا خرافات و برخورداری از ادراکات غیرمعمول مانند احساس حضور یک فرد غایب از دیگر نشانه‌های این افراد است.
از آنجایی که افراد مبتلا به شخصیت اسکیزوتایپال در تمام جنبه‌های زندگی خود دچار چالش می‌شوند و این موضوع می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها و حتی اطرافیانشان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، ما در این مقاله قصد داریم تا ضمن آشنایی با علائم شخصیت اسکیزوتایپال و دلایل ابتلا به آن، به معرفی روش‌هایی بپردازیم که می‌توانند به درمان این اختلال کمک کنند. با ما همراه باشید.
علائم شخصیت اسکیزوتایپال
افرادی که به اختلال اسکیزوتایپی مبتلا هستند، اغلب دارای حداقل ۵ مورد از نشانه‌های زیر هستند:
- تنها بودن و نداشتن ارتباط صمیمانه با افراد خارج از خانواده
- اضطراب اجتماعی شدید و مداوم هنگام حضور در جمع
- ارائه پاسخ‌های احساسی نامناسب و محدود
- تفسیر نادرست از رویدادها
- برخورداری از افکار یا رفتارهای عجیب و غریب و غیر عادی
- افکار مشکوک یا پارانوئید مداوم در مورد وفاداری دیگران
- اعتقاد به برخورداری از قدرت‌های خاص و ماوراءالطبیعه
- بهره‌مندی از ادراکات غیرمعمول؛ مانند احساس حضور یک فرد غایب
- لباس پوشیدن به روش‌های عجیب و غریب
- برخورداری از سبک خاص گفتار، مانند الگوهای مبهم یا صحبت کردن به شکل غیر معمول
برخی از علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوتایپی مانند افزایش علاقه به انجام فعالیت‌های انفرادی یا ابتلا به سطح بالای اضطراب اجتماعی، ممکن است در سال های نوجوانی دیده شود. ممکن است کودکان در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا از نظر بهره‌مندی از مهارت‌های اجتماعی با همسالانش ناهماهنگ به نظر برسد. ولی از آنجایی که تا پیش از ۱۸ سالگی شخصیت افراد کامل شکل نگرفته، تصمیم‌گیری در مورد ابتلای آن‌ها به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را باید به بعد از این سن موکول کرد.
دلایل به وجود آمدن شخصیت اسکیزوتایپال
دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند دلیل اصلی ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را کشف کنند؛ با این حال، همانند اغلب اختلال‌های روانی ژنتیک اصلی‌ترین عامل برای ابتلای افراد به این بیماری است. زیرا در بسیاری از تغییرات مغزی مشخصه اسکیزوفرنی مشترک است. STPD همچنین در میان خویشاوندان بیولوژیکی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شایع‌تر است، که این موضوع نشان دهنده یک پیوند ژنتیکی است.
علاوه بر این، عوامل دیگری نیز وجود دارند که در صورت برقراری آن‌ها، احتمال ابتلای فرد به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال افزایش می‌یابد. عواملی همچون
- سابقه ابتلای اعضای خانواده به انواع اختلال‌های شخصیت
- وجود اختلال در عملکرد مغز؛ مانند ضربه مغزی
- تجربیات ناخوشایند کودکی؛ مانند بی‌توجهی و طرد از سوی والدین یا سوء استفاده جنسی
- ابتلای مادر به بیماری، در زمان حاملگی یا در هنگام زایمان
- سابقه ابتلا به اختلال روان‌پریشی
- وجود ناهنجاری در ساختمان شیمیایی مغز
راه‌های درمان شخصیت اسکیزوتایپال
متخصصان برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌توانند از ۲ روش روان‌درمانی و دارو درمانی کمک بگیرند.
در روان‌درمانی از روش‌های روانکاوی، گفتاردرمانی و درمان شناختی-رفتاری (CBT) استفاده می‌شود.
در رابطه با درمان دارویی، از آنجایی که سازمان جهانی غذا و دارو تاکنون به دارویی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مجوز نداده است باید برای درمان این اختلال از داروهای ضد روان‌پریشی، ضد افسردگی و یا ضد اضطراب استفاده کرد.
سوالات رایج در مورد شخصیت اسکیزوتایپال
1- شخصیت اسکیزوتایپال چه تفاوتی با اسکیزوفرنی دارد؟
ممکن است اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با اختلال اسکیزوفرنی اشتباه گرفته شود؛ با این حال، تفاوت‌های زیادی میان این دو اختلال وجود دارد. کسانی که به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مبتلا هستند، در کوتاه‌مدت توهمات دیداری و شنیداری دارند. ولی این موضوع در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی در بلند مدت مشاهده می‌شود.
علاوه بر این،کسانی که به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دچار هستند به واقعی نبودن افکارشان باور دارند و معتقدند چیزی را می‌دانند که دیگران از آن بی‌اطلاع هستند. همچنین روابط اجتماعی آن‌ها محدود است و می توانند زندگی عادی داشته باشند. ولی این موارد در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی متفاوت است و آن‌ها علاوه بر انزوا و گوشه‌گیر بودن، به توهمات و افکار خود باور دارند.
2- اختلال اسکیزوتایپال در چه افرادی شیوع بیشتری دارد؟
کسانی که در یکی از بستگانشان فرد مبتلا به شخصیت اسکیزوتایپال وجود داشته باشد یا خودشان به اختلال‌هایی همچون دو قطبی، اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت مرزی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دچار باشند، بیشتر در معرض ابتلا به شخصیت اسکیزوتایپال قرار دارند.
در واقع ممکن است این افراد نشانه‌های شخصیت اسکیزوتایپال را در خود مشاهده کنند ولی در نهایت ابتلای آن‌ها به این اختلال تایید نمی‌شود.
3- چه زمانی باید برای درمان این اختلال به متخصص مراجعه کرد؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی احتمالا تنها با اصرار دوستان یا اعضای خانواده به دنبال کمک هستند. همچنین این افراد ممکن است برای مشکل دیگری مانند افسردگی به دنبال کمک باشند. اگر مشکوک هستید که یکی از دوستان یا اعضای خانواده ممکن است این اختلال را داشته باشد، با صبوری و مهربانی به فرد پیشنهاد دهید که به مشاور متخصص مراجعه کند.
4- اگر فرد به موقع برای درمان اختلال اسکیزوتایپال اقدام نکند با چه عواقبی روبرو می‌شود؟
اگر شخصی به اختلال اسکیزوتایپی مبتلا باشد و در زمان مناسب برای درمان آن اقدام نکند، ممکن است با عواقب تلخ و بعضاً جبران‌ناپذیری روبرو شود. عواقبی همچون
- مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن
- اعتیاد به مصرف بیش از حد الکل
- اقدام به خودکشی
- ابتلا به افسردگی
- ابتلا به انواع اختلال شخصیت مثل اسکیزوفرنی
- از بین رفتن روابط شخصی و کاری
- ابتلا به اضطراب.
5- آیا اختلال شخصیت اسکیزوتایپال همان اختلال شخصیت اسکیزوئید است؟
خیر! افراد مبتلا به اختلال اسکیزوئید، نسبت به روابط عاطفی خود احساس سردی و بی‌تفاوتی می‌کنند. آن‌ها می‌توانند موقعیت شغلی خود را در شرایطی که اجباری به برقراری رابطه به دیگران ندارند حفظ کنند. ولی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال وضعیت به اینگونه نیست. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، بر خلاف افراد اسکیزوتایپال درگیر عقاید عجیب و خرافی نیستند.
6- چگونه می‌توان اختلال اسکیزوتایپال را از اختلال شخصیت مرزی تمایز داد؟
کسانی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند، همانند افراد اسکیزوتایپال روابط اجتماعی پابرجایی ندارند ولی با افکار خرافی و عجیب نیز درگیر نمی‌شوند. علاوه بر این، پرخاشگری و خودزنی از دیگر ویژگی‌های بارز افراد مبتلا به شخصیت مرزی است که این موارد در اختلال اسکیزوتایپال مشاهده نمی‌شود.
7- میزان شیوع اختلال اسکیزوتایپال چقدر است؟
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال جمعیتی در حدود ۳.۹٪ از جمعیت عمومی ایالات متحده آمریکا را به خود اختصاص می‌دهند. در ایران نیز حدود ۱٪ از مردم به این اختلال دچار هستند.
درمان شخصیت اسکیزوتایپال، پنجره‌ای رو به آرامش
افراد ممکن است به دلایل مختلفی به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مبتلا شوند. در بیشتر موارد، ابتلا به این بیماری خارج از کنترل و اراده فرد مبتلا بوده است؛ بنابراین بهتر است همه افراد با علائم این بیماری آشنا باشند تا در صورت مشاهده آن‌ها در خود یا اطرافیانشان، اقدامی موثر و جدی جهت بهبود این وضعیت بردارند.
ما در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با نشانه‌های این بیماری آشنا کنیم؛ علاوه بر این، به معرفی روش‌های درمان اختلال اسکیزوتایپال پرداختیم تا گامی در جهت بهبود کیفیت زندگی شما برداریم. اگر در دوستان یا اطرافیان خود فرد اسکیزوتایپی را مشاهده کردید، از او حمایت کنید تا بتواند راحت‌تر مسیر درمان را سپری کند. سلامت جسم و روان شما آرزوی قلبی ما است.
