شاید فکر کنید اضطراب و استرس کودکان هیچ جایی در دنیای کودکانه بچه‌ها نداشته و همواره در حال تفریح و بازی هستند، اما باید بگوییم این باور کاملا غلط است. کودکان نیز گاهی دچار اضطراب می‌شوند و ممکن است این حالت به قدری شدید شود که آسیب‌های جدی برای آن‌ها به دنبال داشته باشد. استرس می‌تواند باعث بروز حالت‌های مختلفی در کودک شما شود که با کمی دقت می‌توانید متوجه این تغییر حالت‌ها بشوید و بعد از آن باید تمرکز خود را بر روی درمان او بگذارید. در این مقاله به طور کامل درباره استرس کودکان، علائم و روش‌های درمان آن توضیح می‌دهیم.
علائم و آسیب‌های استرس و اضطراب در کودکان
اضطراب و استرس می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به جسم کودک شود که جبران کردن آن‌ها نیازمند صرف انرژی، زمان و هزینه بسیار بالایی باشد. بروز اختلال در خواب، بیماری‌های پوستی، افزایش احتمال بروز بیماری‌های عفونی، آسم و همچنین دیابت از مشکلاتی هستند که به دنبال استرس می‌آیند. از آنجایی که بیشتر علائم استرس کودکان رفتاری بوده، دیرتر از حالت عادی تشخیص داده شده و درمان آن نیز به طبع دیرتر شروع می‌شود.
اصلی‌ترین علائم استرس کودکان عبارت‌اند از:
- وابستگی شدید به یکی از والدین
- رفتارهای توأم با لجبازی و پرخاشگرانه
- بهانه‌جویی و عصبانیت
- بی‌خوابی
- بی‌قراری و ترس
- کابوس‌های شبانه
- دل‌دردهای بی‌دلیل و مداوم
در صورتی که چنینی علائمی را در فرزند خود مشاهده کردید، سریع برای درمان او اقدام کنید. در مواردی که استرس کودکان پیشروی داشته، بهتر است از یک روانشناس کودک کمک بگیرید و جلسات مشاوره فردی برای کودک خود ترتیب دهید.
دلایل ابتلا به استرس در کودکان
روحیه کودکان بسیار حساس و آسیب‌پذیر است؛ به همین دلیل حتی موارد جزئی و کوچک نیز می‌تواند باعث بروز استرس و اضطراب در آن‌ها شود. در این قسمت برخی از دلایل و عواملی را که باعث می‌شوند کودکان دچار چنین حالتی شوند مرور می‌کنیم.
- اختلافات و مشکلات خانوادگی مثل جدایی والدین
- کمبود اعتماد به نفس
- فشار درس و نمرات مدرسه
- شرایط زندگی پرتنش
- تغییر محل زندگی یا مدرسه
- مسخره و یا تحقیر شدن توسط دوستان
- درد و بیماری
- عدم ارتباط صحیح و درست با والدین
حال که با آسیب‌ها، علائم و دلایل بروز استرس کودکان آشنا شدیم، نوبت به روش‌های درمان این اختلال می‌رسد. همان‌طور که اشاره کردیم برای درمان این عارضه به‌هیچ‌عنوان نباید تاخیر داشت.
7 نکته برای درمان اضطراب و استرس کودکان
همان‌طور که روحیه کودکان به‌راحتی خدشه‌دار می‌شود، می‌توان با یک برنامه‌ریزی خوب و موفق به کمک یک روانشناس کودک، شرایطی فراهم کرد که کودک به آرامش رسیده و استرس از او دور شود. برای این کار روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که بعضی از آن‌ها عبارت‌اند از:
1. درمان استرس کودکان با بازی و سرگرم کردن
نیاز به تفریح و بازی، یکی از اصلی‌ترین نیازهای تمام کودکان است. شما برای اینکه بتوانید فرزند خود را از استرس دور کنید، باید ساعاتی از روز را به بازی کردن با آن‌ها اختصاص دهید. ترجیحا بازی‌هایی را انتخاب کنید که رقابت و برد و باخت در آن‌ها هیچ اهمیتی نداشته باشد و صرفا برای لذت بردن و تفریح کردن ساخته‌شده باشند؛ برای مثال یوگا در چنین مواقعی بسیار کاربردی است. با بازی کردن می‌توانید ذهن کودک را از عوامل استرس‌زا دور کرده و او را وارد دنیای دیگری کنید. همچنین در چنین حالتی، خواب شب کودک نیز باکیفیت‌تر خواهد شد.
2. تنظیم خواب، کمک به درمان استرس کودکان
اینکه کودک ساعت مشخصی از شبانه‌روز را به خواب اختصاص دهد، می‌تواند در کاهش استرس کودکان بسیار تأثیرگذار باشد. در این حالت او صبح‌ها راحت‌تر و با نشاط بیشتری از خواب بیدار می‌شود و روز بهتری خواهد داشت. در صورتی که فرزندتان در خوابیدن مشکل دارد، می‌توانید زمانی را قبل از خواب به قصه خواندن برای او اختصاص دهید. اگر کودک در طول روز به میزان کافی بخوابد، روند خوبی برای درمان استرس خواهد داشت.
3. تمرکز بر روی جنبه‌ها و ویژگی‌های مثبت در کودک
به کودک خود آموزش دهید که بتواند جنبه‌های مثبت و همچنین موفقیت‌های خودش را ببینید. نگرش منفی و دیدن نیمه خالی لیوان را از کودک دور کرده و به او تفکر مثبت اندیشی را نیز یاد بدهید. وقتی کودک، کار مفید و مثبتی انجام می‌دهد و یا به طور کلی به خاطر پارامترهای مثبتی که در شخصیت او وجود دارد، از او تشکر کرده و او را تشویق کنید. با این عملکرد او می‌تواند بر جنبه مثبت خود واقف شده و بیشتر از قبل خودش را دوست داشته باشد.
4. برای درمان استرس کودکان از آن‌ها در سطح خودشان توقع داشته باشید
والدین کمال‌گرا همواره انتظارات بسیار بالایی از کودکان خود دارند. این موضوع باعث می‌شود کودک در پی برآورده کردن انتظارات والدین خود، همواره در استرس و اضطراب باشد. این انتظارات فشار بسیار زیادی را بر روح و روان کودک وارد کرده و عملا آرامش را از او خواهد گرفت.
فرزند همواره سعی می‌کند تا در مسیری که والدین برای او در نظر گرفته‌اند قدم بگذارد، بدون اینکه توجهی به علایق و خواسته‌های خود داشته باشد. به این والدین توصیه می‌شود که فراموش نکنند کودک نیاز به بچگی کردن دارد و بهتر است به کودک نشان دهند که حتی اگر در کارهایش موفق نشود باز هم او را دوست دارند، با این کار او به یک آرامش خاطر خواهد رسید.
5. یاد دادن احساسات مختلف به کودک
سعی کنید عناوین احساسات مختلف را به کودک خود آموزش دهید. با این کار به کودک خود یاد دهید زمانی که ناراحت یا غمگین است، غم خود را بروز دهد و با شما که والدین او هستید، درباره احساساتش صحبت کند.
در این حالت شما می‌توانید علائم مختلفی را که در زمان اضطراب و استرس در کودکان نمود می‌کنند شناخته و درمان بهتری را برای او در پیش بگیرید. وقتی کودک درباره احساسات خود با شما صحبت می‌کند، حتما به حرف‌های او گوش داده و ارزش بدهید تا او برای بار بعدی نیز رغبت صحبت کردن با شما را داشته باشد. فرایند حرف زدن درباره استرس به تنهایی می‌تواند گامی مؤثر در درمان باشد.
6. آموزش تمرین‌های ریلکسیشن به کودکان برای درمان اضطراب و استرس
این آموزش‌ها به کودک کمک می‌کند تا در مواقع لزوم و اضطراری، به کاهش استرس خود کمک کند. برای این کار می‌توانید از او بخواهید چشمانش را بسته و خودش را در یک محیط آرام، لذت‌بخش و سرشار از انرژی مثبت تصور کند. گوش دادن به صدای آواز پرنده‌ها، امواج ساحل و … مواردی هستند که کودک قادر به درک و لمس آن‌هاست و می‌تواند در زمان‌های استرس‌زا از این تکنیک‌ها کمک بگیرد.
7. کمک به توانایی حل مسئله، راهکاری مؤثر برای درمان استرس
در شرایط استرس‌زا، کودک مهارت حل مسئله خود را از دست می‌دهد و این شما هستید که باید به او کمک کنید. در چنینی شرایطی از او بخواهید که بهترین راهکار ذهن خود را پیشنهاد دهد. می‌توانید از کودک بپرسید که چه‌کاری انجام دهید تا او آرام شود؟ در این حالت ذهن او شروع به تجزیه و تحلیل کرده و با کمک شما می‌تواند بهتر از قبل به حل مسئله بپردازد.
سخن پایانی
استرس و اضطراب اختلالی است که می‌تواند ابعاد مختلف زندگی کودک را تحت‌الشعاع قرار داده و بر روی آینده او نیز تأثیر بگذارد. با عوامل استرس‌زا در این مقاله آشنا شدیم. در صورتی که کودک شما در چنین شرایطی قرار گرفت، باید در کوتاه‌ترین زمان اقدامات لازم را برای جلوگیری از بروز این اختلال انجام دهید. راهکارها و نکته‌های ذکرشده برای استرس کودکان، می‌توانند برای درمان و گذر از این حالت بسیار مفید باشند.
