غیرممکن است که افراد در طول دوران زندگی خود به هیچ عنوان با سوزن یا آمپول روبه رو نشده باشند. زمانی که سوزن در بخشی از بدن افراد فرو می‌رود، کاملاً طبیعی است که مقداری درد ناشی از سوزن را احساس کنند؛ اما اگر فردی در مقابل این درد واکنش‌های غیرارادی داشته باشد و حتی با شنیدن اسم سوزن دچار ترس و اضطراب شدید شود ما با فوبیا ترس از سوزن روبه رو هستیم. این نوع فوبیا که با نام تریپانوفوبیا یا سوزن هراسی شناخته می‌شود یکی از انواع فوبیاهای غیرقابل‌تحمل در برخی افراد است که در ادامه این مطلب با علائم و روش درمان آن آشنا می‌شویم.
معرفی فوبیا ترس از سوزن
افرادی که در مقابل نوک تیز سوزن به خصوص در هنگام تزریقات و آمپول زدن می‌ترسند، به تریپانوفوبیا یا فوبیا ترس از سوزن مبتلا هستند. بر اساس تحقیقات اعلام شده است که نزدیک به یک چهارم از مردم جهان به این اختلال روانی دچار هستند و نیاز به درمان دارند. البته شدت این اختلال در افراد مختلف متغیر است و در برخی از افراد مقدار ترس از سوزن، ضعیف و در برخی دیگر به صورت واکنش‌های شدید و با استرس زیاد خود را نشان می‌دهد. حتی در برخی از بیماران به حدی این ترس شدید است که هنگام مواجهه با بیماری از مراجعه به دکتر جلوگیری می‌کنند و رفتارهای تهاجمی دارند.
دلایل ایجاد تریپانوفوبیا
برخی از افراد فکر می‌کنند که فوبیا ترس از سوزن تنها مختص کودکان و یا زنان است، اما این اختلال جنسیتی نیست و هم مردان و زنان و هم کودکان به آن مبتلا خواهند شد. فوبیا ترس از سوزن می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در ادامه تعدادی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- زندگی در خانواده‌ای که به این نوع فوبیا مبتلا هستند.
- شرطی شدن و تقلید رفتارهای استرسی از دیگران
- برخی بیماری‌های فیزیولوژیکی مغز باعث بروز این اختلال روانی می‌شود.
- افرادی که در مقابل درد حساسیت شدید دارند.
- اگر خود شخص یا فردی از نزدیکان و خانواده او نسبت به این موضوع خاطره‌ها و یا تجربه های بدی داشته‌اند.
- در برخی موارد ترس از سوزن ناشی از مشخصات ژنتیکی است که در این حالت فرد در مقابل درد، حساسیت بالایی دارد و با کوچک‌ترین تحریک، بدن او واکنش نشان می‌دهد.
افرادی که به اختلال تریپانوفوبیا مبتلا هستند حتماً باید درمان شوند، زیرا در صورت بیمار شدن به دلیل ترس از سوزن از مراجعه به دکتر و درمان شدن خودداری می‌کنند و تهدیدی برای سلامتی خود خواهند بود.
نشانه‌های بیماری ترس از سوزن
نشانه‌های مشخصی برای این نوع فوبیا وجود ندارد، زیرا بسته به سبک زندگی افراد متفاوت است. با این حال علائم کلی و رایج تریپانوفوبیا عبارت‌اند از:
- استرس و اضطراب
- غش کردن
- سرگیجه
- فشارخون بالا
- بالا رفتن ضربان قلب
- اجتناب از درمان شدن توسط پزشک
- نامنظم شدن الگوی خواب
- وحشت‌زده شدن
- برخورداری از حس خشونت عاطفی یا فیزیکی
- حالت تهوع
- تعریق شدید
اگر خودتان یا فردی در خانواده به این علائم دچار است حتماً باید برای درمان اقدام کنید و از افراد متخصص در این زمینه بخواهید تا به شما کمک کنند.
روش‌های درمان فوبیا ترس از سوزن
اگر برای درمان این نوع فوبیا به یک فرد متخصص مراجعه کنید اغلب از راهکارهای زیر استفاده می‌کنند:
1- دارودرمانی
دارودرمانی از راهکارهای رایج تریپانوفوبیاست که برای کاهش استرس فرد و اثرگذاری بیشتر روش‌های روان‌شناختی استفاده می‌کنند. در این حالت پزشک برای بیمار داروهای ضد اضطراب و آرام‌بخش را تجویز می‌کند تا استرس او برای استفاده از دیگر روش‌های درمانی قابل‌کنترل باشد.
2- درمان شناختی رفتاری
در این شیوه درمانی در طی جلسات مشاوره به فرد آموزش داده می‌شود تا تفکرات منفی خود را از ذهنش بیرون کند و بتواند بر احساسات و رفتار خود، کنترل داشته باشد. در پایان جلسات فرد به این نتیجه می‌رسد که تنها احساسات او بیشتر از واقعیت سوزن و آمپول بوده است و با کنترل این احساسات می‌تواند رفتارهای خود را در مواجهه با سوزن و حتی موقع فکر کردن به آن کنترل کند.
3- مواجهه درمانی
همان‌طور که از نامش پیداست در این روش تلاش می‌کنند تا فرد را با عامل استرس و ترسش روبه رو کنند و شرایطی را فراهم می‌کنند تا با سوزن و آمپول روبه رو شود و اجازه فرار کردن از این شرایط را به او نمی‌دهند. این ترس ناگهانی می‌تواند تأثیر زیادی در درمان شدن فرد داشته باشد. در این روش در طی چند جلسه فرد را در معرض سوزن قرار می‌دهند و با گفتگو درمانی او را برای مقابله با ترسش آماده می‌کنند. نمونه‌هایی از کارهایی که در این تکنیک درمانی انجام می‌دهند شامل موارد زیر می‌شود:
- بیمار را با تصویر یک سوزن مواجهه می‌کنند.
- یک سوزن را در نزدیکی بیمار قرار می‌دهند.
- از بیمار می‌خواهند تا یک سوزن را در دستان خود نگه دارد.
- شاید در صورت نیاز یک آمپول به بیمار تزریق کنند.
4- درمان واقعیت مجازی
در این روش مؤثر از ابزارهای واقعیت مجازی برای مواجهه شدن فرد با سوزن یا آمپول استفاده می‌کنند. این مواجهه تنها در دنیای مجازی صورت می‌گیرد، اما فرد احساس می‌کند که در واقعیت با ترس خود روبه رو شده است. این روش درمانی تأثیر چشمگیری در درمان بیماران مبتلابه این اختلال روانی دارد.
دیگر راهکارهای درمان ترس از سوزن
اگر در مراحل اولیه تریپانوفوبیا هستید و می‌خواهید جلوی شدیدتر شدن آن را بگیرید می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- ذهن خود را منحرف کنید.
از فردی بخواهید تا در هنگام تزریق ذهن شما را منحرف کند یا این‌که در این شرایط به موسیقی گوش کنید به تصاویر جالب نگاه کنید یا فکر خود را روی موضوعی متمرکز کنید.
- از فردی بخواهید تا شما را همراهی کند.
اگر قرار است برای تزریقات بروید، از فردی از دوستان یا خانواده خود بخواهید تا شما را همراهی کنند و به شما آرامش دهد.
- تکنیک‌های تنفسی را اجرا کنید.
به کلاس‌های آموزش تکنیک‌های تنفس برای مقابله با استرس بروید و این تکنیک‌ها را در هنگام تزریقات اجرا کنید.
- یوگا و مدیتیشن کنید.
انجام حرکات یوگا و مدیتیشن تأثیر زیادی در کنترل ترس‌ها و احساسات شما دارند.
سؤالات متداول
- نشانه‌های ابتلا به تریپانوفوبیا چیست؟
این نشانه‌ها در مواجهه با سوزن یا فکر کردن به آن خود را نشان می‌دهند و اغلب شامل ترس و اضطراب شدید، عرق کردن، بالا رفتن فشارخون، سرگیجه و غش کردن و تپش قلب است.
- آیا مردان به فوبیا ترس از سوزن مبتلا می‌شوند؟
بله. این نوع فوبیا به یک جنس خاص مربوط نمی‌شود و هم مردان و هم زنان و حتی کودکان به آن مبتلا می‌شوند.
- آیا فوبیا ترس از سوزن ارثی است؟
بله. گاهی اوقات وجود مشخصات ژنتیکی می‌تواند دلیلی برای اختلال روانی ترس از سوزن باشد.
