همه افراد در مواجهه با ناکامی‌ها احساس درماندگی و ناراحتی می‌کنند. در وضعیت شدیدتر، ممکن است فرد نسبت به آینده ناامید شود و انگیزه‌ای برای انجام کارهای روزانه خود نداشته باشد. این شرایط اگر کوتاه‌مدت باشد امری طبیعی است ولی در بلندمدت، می‌تواند موجب بروز افسردگی در فرد شود.
تقریباً همه افراد افسردگی را با نشانه‌های معمول آن مثل بی‌حوصلگی مداوم، اختلال در خواب و تغذیه، اضطراب و پرخاشگری، کج خلقی و احساس بی‌ارزشی می‌شناسند؛ اما نوع دیگری از افسردگی وجود دارد که در آن فرد با وقوع اتفاقات مثبت و خوشحال‌کننده انرژی می‌گیرد و به صورت موقت بهبود پیدا می‌کند. به این نوع از افسردگی، افسردگی آتیپیک یا غیر معمول می‌گویند.
افسردگی آتیپیک بر خلاف نامی که دارد، از انواع رایج افسردگی محسوب می‌شود و میزان شیوع آن در زنان، ۳ برابر مردان است. از آنجایی که افسردگی آتیپیک نیز همانند افسردگی معمولی می‌تواند زندگی شخصی و کاری فرد را با چالش روبرو کند و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد، ما در این مقاله قصد داریم تا ضمن معرفی علائم افسردگی آتیپیک، روش‌های مقابله با آن را به شما معرفی کنیم. پس با ما همراه باشید.
علائم افسردگی آتیپیک
با وجود اینکه اکثر علائم افسردگی معمولی در افسردگی آتیپیک نیز مشاهده می‌شود، افسردگی آتیپیک برخی از علائم مخصوص به خود را نیز دارد. در این بخش به بررسی علائم جسمی و روانی افسردگی آتیپیک می‌پردازیم.
علائم جسمی افسردگی آتیپیک
افسردگی آتیپیک همانند سایر اختلالات افسردگی دارای علائم جسمی مشخصی است؛ مواردی مانند
- اختلالات تغذیه؛ کسانی که به افسردگی آتیپیک مبتلا می‌شوند، معمولاً «پرخوری» را تجربه می‌کنند.
- اختلالات خواب؛ در افراد مبتلا به افسردگی آتیپیک، بیشتر «پرخوابی» مشاهده می‌شود.
- کاهش میل جنسی
- مصرف بیش از حد الکل
- مصرف مواد مخدر
علاوه بر موارد بالا که علائم شایع در انواع افسردگی محسوب می‌شوند، افسردگی آتیپیک دارای علائم ویژه‌ای است. مواردی مثل
- فلج سربی؛ در این وضعیت، فرد احساس سنگینی در بازوها و پاهایش دارد.
- احساس خستگی و ضعف شدید و مداوم
علائم روانی افسردگی آتیپیک
همانند تمامی اختلالات افسردگی، افراد مبتلا به افسردگی آتیپیک نیز دارای علائم روانی هستند؛ مواردی همچون
- اضطراب
- بی حوصلگی و عدم انگیزه برای انجام کارهای روزمره
- احساس ناامیدی
- احساس ناراحتی مداوم
- احساس پوچی و ناامیدی
- احساس گناه
- احساس انزوا و عدم علاقه به حضور در جمع
- افکار خودکشی؛ در برخی شرایط ممکن است به خودکشی اقدام کنند.
- عدم تمرکز در انجام کارها
- عدم توانایی تصمیم‌گیری به موقع
علاوه بر این موارد، افرادی که به افسردگی غیر معمول مبتلا می‌شوند علائم روانی دیگری را نیز تجربه می‌کنند. مثل
- علائم سندروم پیش از قاعدگی
- واکنش‌پذیری خلقی؛ این افراد در صورت مواجهه با اتفاقات مثبت، به صورت موقت احساس سرزندگی و شادابی می‌کنند.
- حساسیت بسیار زیاد نسبت به انتقاد و طرد شدن از سوی دیگران
همچنین افراد مبتلا به افسردگی آتیپیک، معمولاً در هنگام عصر و با تاریک شدن هوا احساس غم و ناامیدی بیشتری را تجربه می‌کنند؛ به همین خاطر دانشمندان معتقدند کسانی که به افسردگی فصلی دچار هستند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی آتیپیک قرار دارند.
علل ابتلا به افسردگی آتیپیک
دانشمندان تاکنون نتوانسته‌اند به صورت قطعی دلیل ابتلا به انواع افسردگی را پیدا کنند؛ ولی به نظر می‌رسد شایع‌ترین دلیل ابتلای افراد به افسردگی، «از دست دادن» باشد؛ این اتفاق می‌تواند مربوط به روابط انسانی از جمله مرگ یکی از عزیزان باشد یا مربوط به روابط کاری. از دست دادن پول و سرمایه نیز یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلای افراد به افسردگی است.
در رابطه با افسردگی آتیپیک نیز دانشمندان هنوز دلیل محکمی برای ابتلا به آن مطرح نکرده‌اند؛ ولی برخی نظریه‌های مطرح شده عبارتند از:
- اختلال در عملکرد انتقال دهنده های عصبی؛ وجود اختلال در عملکرد مواد شیمیایی (انتقال دهنده‌های عصبی) که وظیفه انتقال سیگنال‌های مغز به سایر قسمت‌های بدن را بر عهده دارند؛ و یا وجود اختلال در گیرنده‌های عصبی (دریافت‌کننده سیگنال‌ها)
- ژنتیک؛ کسانی که یکی از اعضای خانواده‌شان مبتلا به اختلالات خلقی از جمله اختلال دوقطبی و افسردگی مزمن است، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی آتیپیک قرار دارند.
- تروما؛ هر نوع شوک یا آسیب فیزیکی و روانی بیرونی که باعث شود فرد عمیقاً احساس درماندگی و ناتوانی کند، می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای ابتلا به افسردگی آتیپیک باشد.
- اضطراب؛ بسیاری از دانشمندان معتقدند اضطراب و استرس مادر تمامی اختلالات روانی و حتی جسمی هستند. در رابطه با افسردگی آتیپیک نیز کسانی که مضطرب هستند به احتمال بیشتری می‌توانند به این نوع از افسردگی دچار شوند.
- تجربیات منفی دوران کودکی
- تجربه سوء استفاده عاطفی، جسمی یا جنسی
- بیماری‌های زمینه‌ای؛ کسانی که به بیماری‌های قلبی عروقی و یا انواع اختلالات روحی مثل شخصیت مرزی، دوقطبی و اضطراب مبتلا هستند، با احتمال بیشتری به افسردگی آتیپیک دچار می‌شوند.
- تجربه سوگ عزیزان
- تغییرات بیولوژیکی مثل زایمان یا یائسگی
- سابقه قابل توجه در مصرف مواد مخدر
روش‌های درمان افسردگی آتیپیک
افسردگی آتیپیک نیز مانند سایر انواع افسردگی می‌تواند به ۲ روش روان درمانی و دارو درمانی بهبود یابد؛ در واقع رویکرد اولیه متخصصان، بهره‌گیری از روش‌های روان درمانی است و در برخی مواقع ممکن است از داروهای ضد افسردگی نیز استفاده شود.
مشاوران متخصص با استفاده از روان درمانی به فرد کمک می‌کنند تا ابتدا احساسات خود را بشناسد و آن‌ها را پردازش کند؛ سپس بتواند در فعالیت‌های جمعی حضور یابد و راهکارهایی را برای مقابله با علائم افسردگی خود یاد بگیرد. به همین منظور رویکردهای شناختی-رفتاری و رفتار درمانی دیالکتیک می‌توانند تاثیر زیادی در روند درمان این افراد داشته باشند.
سوالات رایج در مورد افسردگی آتیپیک
1- افسردگی آتیپیک معمولاً از چه سنی آغاز می‌شود؟
افسردگی آتیپیک معمولاً از سنین نوجوانی آغاز و تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد. در اکثر موارد، افسردگی غیر معمول به اختلالی مزمن تبدیل می‌شود.
2- آیا می‌توان از ابتلا به افسردگی آتیپیک پیشگیری کرد؟
از آنجایی که علت دقیقی برای ابتلا به افسردگی آتیپیک در دست نیست، نمی‌توان به طور قطع از ابتلا به آن نیز جلوگیری نمود؛ ولی با انجام کارهایی مثل ورزش کردن، معاشرت با خانواده و دوستان، عدم مصرف مواد مخدر و کنترل استرس می‌توان تا حد زیادی احتمال ابتلا به افسردگی آتیپیک را کاهش داد.
3- چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی آتیپیک قرار دارند؟
زنان و نوجوانان، و همچنین افراد مبتلا به انواع اختلال اضطرابی، دوقطبی، شخصیت مرزی و افسردگی فصلی بیشتر به افسردگی آتیپیک دچار می‌شوند.
4- چه زمانی لازم است برای درمان افسردگی آتیپیک به متخصص مراجعه کنیم؟
هنگامی که علائم جسمی و روانی مطرح شده را در خود مشاهده کردید، حتماً به یک مشاور متخصص مراجعه کنید و از او کمک بگیرید. خوشبختانه افسردگی آتیپیک با روان درمانی می‌تواند تا حد زیادی بهبود یابد. بسته به نظر متخصص مربوطه، دارو درمانی نیز می‌تواند مکملی در درمان افسردگی آتیپیک باشد.
افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول، اختلالی شایع و معمول در جوامع
هنگامی که افراد به اختلال‌هایی مانند افسردگی دچار می‌شوند، کیفیت زندگی آن‌ها در همه ابعاد شخصی و اجتماعی کاهش می‌یابد. در این بین، ممکن است کسانی که تجربه ابتلا به افسردگی آتیپیک را دارند، با این موضوع مواجه شده باشند که ناراحتی آن‌ها از سوی خانواده و سایر افراد مورد توجه قرار نمی‌گیرد. چرا که این دسته از افراد در شرایط مناسب به طور مقطعی احساس مطلوب و خوشایندی دارند.
ما در این مقاله تلاش کردیم تا در رابطه با افسردگی آتیپیک گامی موثر در جهت افزایش آگاهی شما برداریم. اگر شما هم علائمی مشابه آنچه در این مقاله مطرح شد را در خود مشاهده کردید، با مراجعه به مشاور متخصص در جهت افزایش کیفیت زندگی خود قدم بردارید. سلامت روان شما آرزوی قلبی ما است.
