خواب یکی از نیازهای اساسی هر انسانی است. هر کسی برای داشتن یک زندگی سالم و پربار، نیاز به خواب باکیفیت و بدون اختلال دارد. در برخی موارد، خواب انسان‌ها دچار مشکلاتی شده و از کیفیت آن کاسته می‌شود که این موضوع تاثیری منفی بر زندگی افراد خواهد گذاشت. در ادامه قصد داریم تا به اختلال در خواب و علت‌های آن و همچنین نحوه درمان آن بپردازیم.
اختلال خواب چیست؟
در حالت استاندارد، هر فرد سالم باید بین 7 تا 8 ساعت مفید در طول شبانه‌روز بخوابد و به مغز و بدن خود استراحت دهد. در صورتی که این میزان خواب به هم بریزد، پای اختلال به آن وارد شده و عوارض ناشی از آن به زندگی شخص وارد خواهد شد. اختلالات خواب شرایطی هستند که توانایی خوابیدن فرد در شبانه‌روز را تحت‌الشعاع قرار داده و بر روی آن تأثیر منفی می‌گذارند.
ممکن است برخی شب‌ها دچار بی‌خوابی شویم و این یک امر طبیعی است، اما وقتی‌که به صورت مرتب خواب شبمان به هم ریخته و مرتب بیدار شویم و در طول روز نیز مدام حالت خواب‌آلودگی داشته باشیم، دیگر نمی‌توانیم بگوییم که شرایط طبیعی است. مختل شدن خواب به دلایل مختلف ممکن است اتفاق بیفتد که در قسمت‌های بعدی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
علت‌های مختل شدن خواب چیست؟
علت‌های مختلفی وجود دارند که باعث به وجود آمدن اختلال خواب و کم و زیاد شدن آن می‌شوند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
– مشکلات مربوط به سلامت جسمی فرد
مشکلات مربوط به سلامتی جسمی افراد در کم شدن کیفیت خواب بسیار تاثیرگذار هستند. مشکلات تنفسی یکی از دلایلی است که می‌تواند نظم خوابیدن افراد را برهم بزند. آلرژی، سرماخوردگی، عفونت در سیستم تنفسی و … می‌توانند باعث دشوار شدن تنفس فرد به هنگام خواب شوند. در نتیجه اگر شخص نتواند به‌راحتی تنفس کند، خواب آرام و مفیدی نخواهد داشت.
– اضطراب و افسردگی
از دیگر دلایل موثر بر کیفیت خواب در شبانه‌روز، افسردگی و اضطراب است. اگر افسردگی در شخصی درمان نشود، منجر به کابوس‌های شبانه یا حرف زدن و راه رفتن در خواب خواهد شد. پس در صورت بروز افسردگی و یا استرس از طریق روش‌های مختلف مثل مشاوره فردی و … در جهت درمان آن قدم بردارید تا آرامش خواب خود را مجددا به دست آورید.
– احساس ادرار و وجود مشکل در دستگاه گوارش
برخی از افراد در طول شب چندین مرتبه با احساس ادرار شدید بیدار می‌شوند. در این افراد علت اختلال در خواب، تکرر ادرار شبانه خواهد بود. این حالت می‌تواند دلایل مختلفی نظیر استفاده زیاد از مایعات در طول روز و یا ترس و فوبیا داشته باشد که حتما باید پیگیری شود.
– درد مزمن
قطعا درد مزمن نخواهد گذاشت که فرد چه در بیداری و چه در خواب احساس آرامش داشته باشد. اگر فرد در نقطه‌ای از بدنش درد و یا التهاب داشته باشد، خواب او از نظم خارج خواهد شد. دردهایی نظیر دندان‌درد، آرتروز مفاصل، التهاب روده، سردرد، کمردرد و … مخل خواب شبانه هستند و باید در اولین فرصت درمان شوند.
– استرس
شاید خودتان ندانید ولی استرس عامل بسیاری از امراض در انسان است. استرس و اضطراب می‌توانند باعث بروز اختلال در خواب شب انسان نیز بشوند. این دو عامل تاثیراتی منفی بر روی خواب فرد می‌گذارند و باعث می‌شوند که فرد به هنگام خواب کابوس ببیند، راه برود یا حرف بزند و به طور کلی خواب راحت و آرامی نداشته باشد.
انواع اختلال خواب
شاید برایتان جالب باشد که بدانید اختلال در خواب نیز دارای انواع مختلفی بوده که ممکن است هر شخص با یکی از آن‌ها دست و پنجه نرم کند.
1. بی‌خوابی
یکی از شایع‌ترین انواع اختلالات خواب که درصد بیشتری از افراد درگیر، با آن روبه‌رو هستند، بی‌خوابی است. در این نوع، مشکل فرد در به خواب رفتن و یا بی‌هوا از خواب پریدن خلاصه می‌شود. در واقع بی‌خوابی به ناتوانی در به خواب رفتن و یا خواب ماندن گفته می‌شود. بی‌خوابی به دلایل مختلف نظیر استرس، مشکلات هورمونی، سفرهای هوایی، یا بیماری‌های مختلف ایجاد شود.
این نوع اختلال می‌تواند تاثیراتی منفی بر روی سلامتی شخص بگذارد و مشکلات مختلفی مانند افسردگی، عدم تمرکز، بدخلقی و … را برای او به دنبال داشته باشد. بی‌خوابی اغلب در میان جوانان و زنان رواج داشته و به سه دسته تقسیم می‌شود، بی‌خوابی مزمن، بی‌خوابی حد وسطی و بی‌خوابی موقتی دسته‌های مختلف این اختلال هستند.
2. خواب تهاجمی یا حمله خواب
حمله خواب یا همان نارکولپسی در واقع با تهاجم و حملات مکرر خواب به شخص در طول روز مشخص می‌شود. در این نوع فرد به طور کاملا ناگهانی در طول روز احساس خستگی کرده و به خواب فرو می‌رود. حمله خواب می‌تواند باعث فلج خواب یا همان بختک نیز بشود، یعنی شما بلافاصله بعد از پریدن از خواب یا بیدار شدن، قادر به حرکت کردن و تکان خوردن نخواهید بود.
3. خواب پریشی
این نوع اختلال در خواب باعث بروز حرکات و حالت‌های غیرطبیعی در خواب می‌شوند. در خواب پریشی یا پاراسومنیا فرد رفتارهای غیرطبیعی نظیر راه رفتن، حرف زدن، ناله کردن، دندان‌قروچه، فشردن فک‌ها، شب‌ادراری، کابوس و … خواهد داشت.
4. آپنه خواب
این حالت یک وضعیت جدی پزشکی محسوب می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که بدن میزان اکسیژن کمتری دریافت کند. آپنه خواب وقفه‌های تنفسی در هنگام خواب بوده که می‌تواند فرد را در طول شب بیدار کند.
5. سندروم پای بی‌قرار در خواب
از دیگر انواع اختلال در خواب، می‌توان به سندروم پای بی‌قرار اشاره کرد. در این حالت فرد نیاز شدیدی به تکان دادن پاهایش داشته و در صورت مقاومت با حس مورمور شدن و یا سوزش در پاهایش روبه‌رو خواهد شد.
علائم مربوط به ایجاد اختلال خواب
اختلال در خواب می‌تواند در فرد نشانه‌ها و علائم مختلفی بروز دهد، اما به صورت کلی یک سری علائم در آن مشترک هستند. در صورتی که مشاهده این علائم باید برای درمان این اختلال اقدام نمود. علائم مربوط به اختلال در خواب به شرح زیر هستند:
- مشکل در به خواب رفتن و یا بیدار شدن
- علاقه زیاد به چرت زدن در طول روز
- ضعف و خستگی و خواب‌آلودگی در طول روز
- ناتوانی در تمرکز و حواس‌پرتی
- بداخلاقی و زودرنجی
- کاهش یا افزایش وزن قابل‌توجه
- افسردگی و اضطراب
آیا برای درمان بی‌خوابی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اختلال در خواب در برخی از مواقع با تغییر در سبک زندگی و همچنین تغییر در رژیم غذایی می‌توان درمان کرد، اما در برخی مواقع این امکان وجود ندارد و حتما شخص باید به پزشک مراجعه کند. در حالتی که فرد دچار بی‌خوابی مزمن یا پرخوابی شده باشد، حرکات عجیب و خشن در خواب از خود نشان دهد، در خواب راه‌رفته یا جیغ و فریاد بکشد، خواب ناآرام و منقطع داشته باشد، کابوس‌های شبانه ببیند یا مدام در طول شب از خواب بیدار شود، باید به پزشک مراجعه کرد. درمان این حالات تنها با تغییر سبک زندگی دشوار بوده و شخص نیاز دارد تا توسط یک پزشک مجرب در این زمینه ویزیت شود.
برای درمان بی‌خوابی به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
در ابتدا باید اختلال خواب فرد با بررسی علائم خواب او تشخیص داده شود. در مرحله بعدی ممکن است فرد هم به درمان دارویی نیاز داشته باشد و هم به روان‌درمانی که در این صورت هم باید به روان‌پزشک و هم به روانشناس مراجعه کرد. ممکن است فرد دچار اختلال در خواب نبوده و تنها از بی‌خوابی رنج ببرد، در این حالت تنها مراجعه به روانشناس کفایت کرده و در کنار آن باید تغییراتی را در رژیم غذایی خود نیز اعمال کند.
سخن پایانی
خواب مفید و به‌موقع یک نیاز اساسی برای هر شخص شمرده می‌شود و می‌تواند ابعاد مختلف زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد. اگر خواب مفید کمتر از 7 یا 8 ساعت شود در این صورت اصطلاحا می‌گویند فرد دچار اختلال خواب شده است. این اختلال به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود که بعد از تشخیص آن‌ها، حتما باید برای درمان اقدام نمود. اختلال خواب انواع مختلفی نیز داشته که هرکدام دارای نشانه‌های متفاوتی هستند. برای درمان اختلال خواب اغلب باید به روانشناس یا در صورت نیاز به دارو، به روان‌پزشک مراجعه نمود تا درمان به‌صورت اصولی‌تر انجام شده و نتیجه بهتری حاصل شود.
