کتاب درسی خود را باز می‌کنید تا شروع به خواندن کنید اما صداهای اطراف، وسایل داخل اتاق و چیزهای غیر مرتبطی که مدام به آن‌ها فکر می‌کنید، مانع تمرکز در مطالعه و توجه کاملتان می‌شود. اتفاق‌هایی مانند این، برای شما هم پیش آمده است؟
احتمالا شما هم تجربه‌ای شبیه به این مورد داشته‌اید و از این که نمی‌توانستید با دقت و تمرکز بالا مطالعه کنید، عصبانی یا ناامید شده‌اید. تمرکز داشتن می‌تواند به شما بازدهی بالاتری در زمان کمتر بدهد و احتمال موفقیتتان را افزایش دهد.
حالا که متوجه اهمیت تمرکز شدیم، باید بدانیم که چطور میتوانیم میزان تمرکز در مطالعه خود را افزایش دهیم؛ اما قبل از هر چیز باید بفهمیم که اصلا منظور از تمرکز چیست؟
منظور از تمرکز چیست؟
تمرکز یعنی بتوانیم بر موضوعی مشخص مثل کار کردن، درس خواندن، نوشتن و … متمرکز شویم و تمام توجه خود را معطوف آن کنیم. در حقیقت با کنترل کردن توجه، مانع ورود دیگر فکرها به ذهنمان می‌شویم و فقط به یک چیز توجه می‌کنیم.
وقتی تمرکز داشته باشیم، ذهنمان از این شاخه به آن شاخه نمی‌پرد و تنها روی یک موضوع متمرکز می‌شود. نتیجه این کار، تمام شدن همان فعالیت در زمان کمتر و با کیفیت بالاتر است اما تمرکز به آسانی و بدون تمرین به دست نمی‌آید. تمرکز در مطالعه، کار، فعالیت‌های هنری، گفتگوهای مهم و … نیاز به آگاهی و تکرار و تمرین دارد.
در ادامه این مقاله قرار است درباره تمرکز در مطالعه و راه‌های افزایش آن صحبت کنیم و بفهمیم که چرا هنگام مطالعه تمرکز نداریم.
چرا هنگام مطالعه حواسمان پرت می شود؟
دلیل نداشتن تمرکز در مطالعه دو منشا بیرونی و درونی دارد. منظور از منشا درونی همان فکرهایی است که به ذهنمان می‌رسد و مانع تمرکز کردنمان می‌شود. مثلا تصور کنید در حال مطالعه کردن هستید اما ناگهان به کارهایی که باید شب انجام بدهید فکر می‌کنید یا گفتگوی چند روز پیشتان را مرور می‌کنید و این‌ها باعث از بین رفتن تمرکز در مطالعه و توجه شما می‌شود.
عوامل بیرونی حواس‌پرتی مثال‌های مختلف و زیادی دارد؛ مثل صداهای اطراف، وسایل دور و برتان، دمای محیط، نور کم یا زیاد و ده‌ها چیز دیگر. تمام این موارد باعث می‌شود که توجه شما کم شود و نتوانید به اندازه‌ای که باید بر روی موضوع اصلی یعنی مطالعه کردن تمرکز کنید.
راه های افزایش تمرکز در مطالعه
تاثیر خواب بر تمرکز
خواب خوب نه تنها بر سلامتی جسم و روان شما تاثیر می‌گذارد که می‌تواند باعث کاهش یا افزایش میزان تمرکزتان هم بشود. وقتی به اندازه کافی می‌خوابید و به ذهنتان فرصت استراحت کردن درست و اصولی می‌دهید، توانایی تمرکز در مطالعه و بازدهی شما افزایش می‌یابد.
برای داشتن خواب باکیفیت، می‌توانید روش‌های زیادی را امتحان کنید؛ مانند مدیتیشن‌های ساده و آسان، دوری از تلفن‌های همراه مدتی قبل از خوابیدن و … .
اگر دوست دارید کیفیت خوابتان را بالا ببرید، می‌توانید مقاله ۵ روش قطعی درمان بی‌خوابی و بهترین روش برای درمان بی‌خوابی و کم‌خوابی شبانه بدون دارو را مطالعه کنید.
افزایش تمرکز با ورزش
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش کردن با افزایش فعالیت مغز باعث بهبود تمرکز می‌شود. احساس خستگی و ناراحتی از عواملی هستند که میزان تمرکز را کاهش دهند و داشتن برنامه ورزشی منظم می‌تواند مانع آن‌ها شود و در نتیجه در افزایش تمرکزتان تاثیر مثبتی بگذارد. ورزش‌هایی مانند یوگا، پیاده‌روی سریع، تای‌چی، تیراندازی و بازی‌های فکری مانند شطرنج از جمله فعالیت‌هایی هستند که می‌توانند در این مورد کمک کنند.
از بین بردن عوامل حواس‌پرتی
اولین قدم برای از بین بردن عوامل حواس‌پرتی، شناخت مواردی است که مانع تمرکز شما می‌شود. تصور کنید قرار کنید در اتاقی شلوغ و میزی که پر از وسایل مختلف است، درس بخوانید؛ آیا می‌توانید در چنین شرایطی حواستان را جمع کنید؟
دومین قدم برای کاهش حواس‌پرتی‌ها و تمرکز در مطالعه، خلوت کردن میز مطالعه و محیط اطرافتان است. مثلا اگر هنگام مطالعه به کتاب‌های غیر درسی و مداد رنگی‌هایتان نیاز ندارید، آن‌ها را در جای دیگری قرار دهید. کار دیگری که می‌توانید انجام دهید، صحبت کردن با اطرافیانتان است تا در زمانی مشخص با شما صحبت نکنند و مانع تمرکز در مطالعه و توجه کاملتان نشوند.
تکنیک پومودورو؛ تکنیکی ساده برای مدیریت زمان و افزایش تمرکز
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که گاهی چند ساعت بی‌وقفه صرف مطالعه کنید و بعد از مدتی متوجه کاهش بسیار زیاد تمرکز و یادگیری خود شوید. تکنیک پومودورو یکی از تکنیک‌هایی است که دقیقا به منظور جلوگیری از این اتفاق استفاده می‌شود.
حالا این تکنیک پومودورو چیست؟ مراحل این تکنیک بسیار ساده است:
- یک کتاب را برای مطالعه انتخاب کنید.
- با ساعت خود 25 دقیقه زمان بگیرید.
- شروع به مطالعه کنید و زمانی که زنگ ساعت به صدا درآمد، خواندن را متوقف کنید .
- حالا 5 دقیقه استراحت کنید و دوباره 25 دقیقه مطالعه کنید.
- 4 بار این مراحل «25 دقیقه مطالعه و 5 دقیقه استراحت» را تکرار و بار چهارم 15 دقیقه استراحت کنید.
شاید در ابتدا بگویید مگر در 25 دقیقه چند صفحه می‌شود خواند؛ اما همین تکنیک ساده باعث افزایش بسیار زیاد تمرکز و بازدهی شما می‌شود. تکنیک پومودورو هم برای افزایش تمرکز در مطالعه و هم دیگر کارهای زندگی‌تان بسیار موثر است.
یادداشت برداری؛ راهی برای بالا بردن تمرکز
از آن‌جایی که یادداشت‌برداری باعث تکرار محتوا و یادگیری عمیق‌تر آن می‌شود، راه خوبی برای افزایش تمرکز در مطالعه است. روش یادداشت‌برداری ثابتی وجود ندارد و باید این کار را با توجه به خودتان و عادات یادگیری‌تان انجام دهید.
مدیریت زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی
همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، برخی از عوامل بیرونی و محیطی می‌توانند در کاهش تمرکز ما تاثیرگذار باشند.امروزه در دنیای مدرن، گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین عوامل حواس‌پرتی ما هستند.
طراحی این برنامه‌ها به گونه‌ای انجام شده است که بتواند برای زمانی طولانی، ما را درگیر خود کنند تا از راه‌های مختلف کسب درآمد کنند. بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق باید بتوانیم زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را مدیریت کنیم و به اندازه لازم از آن‌ها استفاده کنیم.
برای این کار می‌توانید از برنامه‌هایی مانند forest استفاده کنید و میزان تمرکز در مطالعه خود را افزایش دهید.
در لحظه زندگی کردن
قرار نیست مانند بعضی از جمله‌های انگیزشی از شما بخواهیم که به هیچ چیزی غیر از این لحظه توجه نکنید و فکر در مورد گذشته و آینده را دور بیندازید. شما می‌دانید این درخواست واقع‌بینانه‌ای نیست زیرا آدم‌ها مشکلات و رویاهای زیادی دارند که باعث می‌شود در یک موقعیت به چیزهای مختلفی فکر کنند.
چیزی که قرار است در این قسمت بگوییم، تمرکز کردن روی یک فکر و همین لحظه در یک زمان کوتاه است. همان تکنیک پومودورو را در نظر بگیرید؛ شما می‌توانید در طول 25 دقیقه تمام توجه‌تان را به مطالعه کردن بدهید و اگر فکر دیگری به ذهنتان رسید، سریع آن را گوشه‌ای یادداشت کنید تا در زمان استراحت به آن فکر کنید. با این کار شما هم هنگام مطالعه در همان لحظه زندگی کرده‌اید و هم به چیزهایی که دوست داشتید فکر کرده‌اید.
در پایان اگر احساس می‌کنید که تمرکز کردن برایتان بسیار مشکل است و با راهکارهای عادی، افزایش پیدا نمی‌کند؛ می‌توانید به مشاور مراجعه کنید تا با کمک یک متخصص این مسئله را حل کنید.
