بیش از هزاران سال است که سگ‌ها به عنوان نگهبان، محافظ، همراه در شکار و یا یک دوست در کنار انسان‌ها زندگی کرده‌اند. این حیوانات در سراسر جهان به ویژه کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا یکی از دو موجود محبوب خانگی بوده و به طور متفاوتی موردتوجه قرار میگیرند. با این حال احتمال اینکه افراد زیادی از سگ‌ها بترسند بسیار زیاد است. این ترس و اضطراب گاهی می‌تواند آن‌چنان شدید باشد که بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. ترس از سگ دلایل گوناگونی دارد؛ اما امروزه روش‌های درمانی متنوعی برای کم‌کردن و مدیریت آن ایجاد شده است که ما در این مطلب به تعدادی از آن‌ها خواهیم پرداخت.
سگ هراسی چیست
ترس از سگ‌ها به اندازه ترس از مار و عنکبوت رایج نیست؛ با این حال میلیون‌ها نفر از آن‌ها می‌ترسند. ممکن است که شما در واکنش به پارس و پرخاش ناگهانی یک سگ دچار ترس و اضطراب شوید که این تا حدی یک واکنش معمولی و محافظتی محسوب می‌شود. اما ممکن است که این ناراحتی شما خفیف نبوده و حتی در مواقع بی‌ربط نیز سبب وحشت شما شود.
اصطلاح Cynophobia یا سگ هراسی یک کلمه یونانی است که از کلمات ترس و سگ تشکیل شده است. ترس از سگ یک اختلال اضطرابی طبیعی نیست؛ بلکه یک ترس مداوم و غیرمنطقی است که علائم شدید استرس را در اشخاص ایجاد خواهد کرد. سگ هراسی در دستة فوبیاهای خاص قرار دارد که بر اساس آمار ۷ تا ۹ درصد افراد هر جامعه‌ای از یک فوبیای خاص رنج می‌برند. افرادی که این ترس را تجربه می‌کنند ممکن است از راه دور نیز به سگ‌ها نزدیک نشده و از ملاقات با کسانی که سگ دارند دوری کنند.
علائم و نشانه‌های سگ هراسی
امروزه حتی در کشور خودمان هزاران سگ با استفاده‌های گوناگون در مناطق مختلفی زندگی می‌کنند؛ بنابراین شانس شما برای برخورد با یک سگ نسبتاً زیاد است. ترس از سگ مانند سایر فوبیاها در افراد با شدت‌های متفاوتی مشاهده می‌شود. اما این ترس نیز علائمی دارد که متخصصان حوزه سلامت روان برای تشخیص و درمان از آن‌ها استفاده می‌کنند. این علائم که می‌توانند جسمی، روحی و یا هر دو باشند عبارت‌اند از:
- مشکلات تنفسی
- افزایش ضربان قلب
- احساس درد در قفسه سینه
- گرگرفتگی بدن
- داشتن سرگیجه
- هنگامی که سگ در اطراف است فرد عرق کرده و لرزان دیده می‌شود.
- ترس بودن در اطراف سگ‌ها، دیدن و یا حتی فکرکردن به آن‌ها
- تلاش برای منصرف‌کردن دیگران از گرفتن سگ
- رخ دادن حملات عصبی
- ترس از مرگ و یا بیهوشی
- احساس ناتوانی در برابر ترس و ازدست‌دادن کنترل خود
- کودکان نیز در این مواقع علائم خاصی مانند گریه کردن، بداخلاقی و چسبیدن به دیگران را از خود نشان می‌دهند.
دلایل ترس از سگ
ترس‌های خاص اغلب در دوران کودکی افراد ظاهر می‌شوند؛ اما در بزرگسالی نیز می‌توانند توسعه پیدا کنند. همة این ترس‌ها دلیل خاصی ندارند؛ مثلاً برخی از افراد ممکن است به طور ذاتی و بدون حادثه خاصی ترس از سگ را تجربه کنند. اما در ایجاد سگ هراسی چند عامل نقش مهمی دارند که عبارت‌اند از:
داشتن تجربه منفی با سگ به‌خصوص در کودکی
ترس از سگ می تواند پس از حوادث آسیب‌زایی، مانند حمله و یا گازگرفتگی توسط موجود رخ دهد. بدون داشتن یک تجربه خوب برای از بین بردن این تجربه‌های منفی ترس از سگ در فرد رشد کرده و تا بزرگسالی او ادامه خواهد داشت.
عملکرد مغز
عدم تعادل در برخی مواد شیمیایی مغزی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌تواند اختلالاتی مانند سگ هراسی را به وجود آورد. آزاد شدن این انتقال‌دهنده‌ها سبب ترشح هورمون‌های دوپامین و سروتین شده که آن‌ها یک واکنش فیزیکی شدید و اضطراب را در مواجه با سگ در پی خواهند داشت.
ژنتیک و یا تجارب یادگیری مشاهده‌ای
تحقیقات نشان می‌دهند که اگر فردی والدین و یا کسی که از او مراقبت می‌کند ترس از سگ داشته باشد، ممکن است که خود نیز به این ترس مبتلا شود. بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی والدینی با همین ویژگی دارند که حتی به طور ناخواسته می‌توانند ترس از سگ را به فرزندان خود یاد دهند.
تأثیرات سگ هراسی بر زندگی افراد
ترس از سگ نیز مانند سایر اختلالات خاص می‌تواند با علائم و تأثیرات کوچکی مانند چند روز غیبت در محل کار و یا از دست دادن چند دوست به خاطر داشتن سگ در زندگی آغاز شود. اما با گذشت زمان این اثرات می‌توانند بیشتر و بیشتر شوند؛ به حدی که فرد تنها در محیط‌های آشنا مانند خانه خود یا نزدیکان احساس راحتی می‌کند و به دلیل ترس خود از حضور در اجتماع اجتناب می‌کند.
روش‌های درمان سگ هراسی
با پیشرفت علم می‌توان امیدوار بود که درمان‌های می‌توانند منجر به کاهش سریع و مؤثر علائم ناشی از سگ هراسی خواهند شد. در این درمان‌ها می‌توان از دارو نیز استفاده کرد؛ اما در بسیاری موارد این علائم با متدهای درمان رفتاری برطرف می‌شوند.
مواجهه درمانی
مواجهه درمانی به‌عنوان اولین خط درمانی سگ هراسی شناخته می‌شود. در این درمان فرد را به تدریج در محیط امنی در معرض ترس او قرارمی دهند. این کار به کاهش اضطراب و وحشت او در طول زمان کمک خواهد کرد. برای شخصی که ترس از سگ را تجربه می‌کند مواجه درمانی می‌تواند شامل مراحل زیر باشد:
- تصور داشتن تعامل با سگ
- نگاه کردن به عکس و فیلم سگ ها
- دست زدن به مدل‌های اسباب‌بازی
- نزدیک شدن به سگ‌ها
- نوازش سگی که قلاده بسته دارد یا کسی آن را نگه داشته است.
- در آخر نوازش سگی که بسته نیست.
ایجاد آرامش
تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن، کتاب خواندن و … یکی از بهترین روش‌ها برای افرادی است که با اضطراب شدید دست و پنجه نرم می‌کنند. این ابزارها با کنترل اضطراب آرامش ازدست‌رفته را به این افراد بازگردانده و حتی به عنوان پیشگیری آن‌ها را برای روبه‌رو شدن با سگ‌ها در آینده آماده خواهند کرد.
تقویت قوای جسمانی
تمرینات جسمی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کم کردن استرس و تنش‌های فیزیکی هستند. افزایش فعالیت بدنی به شما کمک می‌کند تا برای مواجهه با ترس خود آمادگی بیشتری پیدا کنید. از مفیدترین این فعالیت‌ها می‌توان به پیاده‌روی، شنا و وزنه‌برداری اشاره کرد.
دارو درمانی
پزشکان ممکن است برای درمان حملات عصبی ناشی از ترس داروهایی را تجویز کنند. به کمک این دارو می‌توان علائم فیزیکی ناشی از اضطراب مانند ضربان قلب نامنظم و فشارخون بالا را کنترل کرد.
سؤالات متداول
1- آیا سگ‌ها قادر به احساس ترس هستند؟
سگ‌ها دارای قدرت بویایی شگفت‌انگیزی هستند که می‌توانند با بویی که انسان منتشر می‌کند، وضعیت درونی و احساسات او را تشخیص دهند. به همین علت شما نمی‌توانید ترس را از سگ‌ها پنهان کنید.
2- چه چیزی باعث حمله سگ‌ها می‌شود؟
سگ‌ها اگر در یک موقعیت استرس‌زا قرار بگیرند، ممکن است برای دفاع از خود و یا نزدیکانشان حمله کنند. آن‌ها همچنین زمان می‌توانند گاز بگیرند که احساس خطر کرده و یا ترسیده‌اند.
3- اگر سگی به سمت ما آمد چه باید کرد؟
حرکت را متوقف کنید؛ اما هرگز فرار نکنید. زیرا این کار غریزه سگ‌ها برای تعقیب کردن را فعال خواهد کرد. بازوهای خود را شل کرده و با لحنی آرام با سگ صحبت کنید.
