از سال‌ها پیش بسیاری از دانش‌آموزان از ابتدای دوران تحصیل خود رؤیای پزشک شدن را در سر داشته و به این امید تلاش می‌کنند. اما در سمت دیگر دانش‌آموزانی نیز وجود دارند که به همان اندازه از بیمارستان و خون فراری‌اند. حتی ممکن است که خود شما یکی از این افراد باشید که با دیدن خون احساس ضعف و یا اضطراب به شما دست می‌دهد.
در بعضی افراد این احساس می‌تواند آنقدر قوی باشد که با دیدن تصاویر مربوط به آن دچار تهوع شوند. اگر ترس از خون دارید، این مطلب را که به این بیماری، علائم و روش‌های درمانی آن می‌پردازد از دست ندهید.
فوبیا چیست؟
به ترس بیش از حد و غیرطبیعی فوبیا گفته می‌شود که اغلب با چیزی خاص ارتباط دارد. این ترس می‌تواند از یک شیء، مکان و یا یک موقعیت خاص باشد. در این بیماری تا زمانی که با فرد با منبع ترس خود روبه‌رو نشده باشد علائمی از خود نشان نمی‌دهد؛ اما به محض رویارویی احساس ترس و وحشت زیادی را تجربه خواهد کرد. حتی در برخی موارد فکرکردن به منبع فوبیا می‌تواند سبب ایجاد اضطراب و وحشت در انسان شود که از آن به عنوان اضطراب پیش‌بینی‌شده یاد می‌شود.
شخص در بیشتر موارد آگاه است که ترسی غیرمنطقی را دارد؛ اما خود نمی‌تواند برای بهبود آن کاری کند. این ترس می‌تواند اثرات آزاردهنده‌ای در زندگی انسان داشته باشد و در کار، تحصیل و روابط شخصی انسان اختلال ایجاد کند.
هموفوبیا چیست؟
هموفوبیا یک اختلال روانی است که در آن فرد به یک ترس غیرطبیعی و مداوم از خون دچار است. این ترس از خون اغلب شامل خون خود فرد، اشخاص دیگر و یا حیوانات نیز می‌شود. کسانی که به این بیماری مبتلا هستند با دیدن خون و یا حتی فکر کردن به آن دچار اضطراب و ناراحتی می‌شوند. این ناراحتی مانند سایر ناراحتی‌های معمولی از دیدن خون در افراد نیست؛ بلکه ترس شدید از دیدن خون و یا قرار گرفتن در هر موقعیتی است که ممکن است خون در آن وجود داشته باشد.
هموفوبیا به عنوان یکی از پنج گروه فوبیاهای خاص شناخته می‌شود و می‌تواند تأثیر جدی بر روی فرد بگذارد؛ به طوری که به علت ترس از خون از مراجعه به پزشک و دریافت خدمات پزشکی مانند دندان‌پزشکی، آزمایش خون، جراحی و…خودداری کند.
دلایل داشتن ترس از خون
در اکثر مواقع تشخیص دقیق هموفوبیا در افراد کار دشواری است. با این وجود عوامل خاصی با ایجاد این بیماری ارتباط دارند. هموفوبیا معمولاً پس از یک تجربة منفی در دوران کودکی و یا نوجوانی ایجادمی شود. این می‌تواند شامل یک برخورد مستقیم و یا شنیدن و دیدن گزارش‌های مربوط به خون باشد. گاهی اوقات رخ دادن یک حمله پانیک غیرمنتظره در نزدیکی خون هم می‌تواند سبب ایجاد یک ارتباط ذهنی بین خون و علائم پانیک برای شخص شود و ترس از خون را در او به وجود آورد.
خصوصیات فردی یا ژنتیک نیز می‌تواند در ایجاد همو فوبیا نقش داشته باشد؛ بنابراین اگر یکی از بستگان درجه یک شما مثل والدین، خواهر و برادر و یا فرزند مبتلا به فوبیای خاصی است، شانس شما نیز برای ابتلا به آن بیماری افزایش می‌یابد. زنان در مقایسه با مردان بیشتر همو فوبیا را تجربه می‌کنند. همچنین افرادی که از اضطراب نسبتاً شدیدی رنج می‌برند بیشتر در معرض خطر ابتلا به یک یا چند فوبیا از جمله ترس از خون قرار دارند.
علائم هموفوبیا
اگر اغلب با منبع ترس خود در تماس زندگی روزمره شما زیاد مختل نخواهد شد؛ اما اگر درگیر فوبیا پیچیده‌ای باشید ممکن است داشتن یک زندگی عادی سخت باشد. بسیاری از علائم همو فوبیا در سایر فوبیاهای دیگر نیز دیده می‌شود و واکنش شدید احساسی، فیزیکی و رفتاری را می‌توانند در پی داشته باشد. علائم هموفوبیا عبارت‌اند از:
- احساس فوری و شدید وحشت
- احتمال بروز حملات عصبی
- احساس انزجار شدید
- افزایش ترشح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول
- به وجود آمدن مشکلات تنفسی و احساس تنگی در قفسه سینه
- سرگیجه، حالت تهوع و تنش عضلانی
- ترس و وحشت باعث افزایش ضربان قلب و فشارخون شده، سپس این موارد به طرز ناگهانی کاهش یافته و باعث کم شدن جریان خون به مغز می‌شود. درنتیجه فرد هوشیاری خود را تقریباً از دست خواهد داد.
روش‌های درمانی همو فوبیا
زندگی با فوبیا می‌تواند بسیار ناخوشایند و در همة زمینه‌های زندگی انسان تأثیر منفی داشته باشد. بسیاری از فوبیاها از جمله همو فوبیا را می‌توان درمان کرد. معمولاً برای درمان همو فوبیا دارو تجویز نمی‌شود. اما در برخی موارد برای کمک به کنترل اضطراب داروهایی مانند آرام‌بخش و ضدافسردگی استفاده می‌شود. گزینه درمانی مختلفی برای ترس از خون وجود دارد از جمله:
درمان شناختی رفتاری
در این روش درمانگر راه‌های توقف عکس‌العمل در برابر خون و مهارت‌های لازم برای کمک به تنظیم احساسات افراد را ارائه می‌دهد. همچنین ممکن است که به فرد کمک کند تا محرک‌های همو فوبیا را در اطراف خود شناسایی کند. درمانگر در جایگزین‌کردن افکار و احساسات مضر با افکار مفیدتر تأثیر دارد.
مواجه درمانی
در این نوع درمان درمانگر به‌تدریج و یا به‌سرعت فرد را در موقعیتی قرار می‌دهد تا واکنش‌های او را نسبت به هموفوبیا بسنجد. این می‌تواند شامل تمرین‌هایی برای تجسم در موقعیت فوبیا و یا قرار دادن مستقیم و در نهایت هدایت شخص به یک محیط امن باشد.
خودمراقبتی
خودمراقبتی به صورت منظم و متداوم به پرورش روح و جسم کمک زیادی می‌کند و در بهبود همو فوبیا نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. فعالیت‌هایی مانند تغذیه مناسب، آب‌رسانی، ورزش و خواب کافی باعث شده تا بدن به خوبی کار کند و از خستگی و ضعف آن جلوگیری می‌کند. این روتین همچنین مغز را برای داشتن عملکرد بهتر آماده کرده و باعث می‌شود تا واکنش‌های عاطفی بهتری از خود نشان دهد.
تنش درمانی
این درمان شامل حرکات جسمانی فرد می‌شود که با فشار واردکردن از طریق پاها، بازوها شکم به عضلات خود تنش داده و از ضعف و غش‌کردن جلوگیری می‌کند.
آرامش درمانی
در فوبیاهای خاص مانند همو فوبیا، مرکز عاطفی مغز می‌تواند بیش از اندازه واکنش نشان دهد. درگیر شدن با حرکاتی مانند یوگا، مدیتیشن و تمرکز حواس به کاهش فعالیت این مرکز و غیرفعال‌کردن آن کمک می‌کند. همچنین به شخص کمک می‌کند تا ترس از خون را در خود کم کرده و واکنش در مواجه با آن را تا حد زیادی کاهش دهد.
سؤالات متداول
- آیا هموفوبیا یک بیماری نادر است؟
بر اساس آمار به‌دست‌آمده در سال ۲۰۱۴ هموفوبیا حدود ۳ تا ۴ درصد از جمعیت عمومی مردم را درگیر کرده و 80 درصد از افراد مبتلا به این بیماری در مواجه با خون واکنش نشان می‌دهند.
2. آیا ترس از خون طبیعی است؟
ترس از خون تا اندازه‌ای نرمال محسوب شده و در اکثر افراد دیده می‌شود؛ اما همو فوبیا اغلب در اثر یک حادثه آسیب‌زا در دوران کودکی ایجاد شده می‌تواند عملکرد روزانه برای حداقل ۶ ماه مختل کند.
3. چرا با دیدن خون ضعف می‌کنیم؟
این احساس ضعف می‌تواند اثر کاهش قند خون باشد؛ ولی در افراد مبتلا به همو فوبیا به دلیل واکنش بیش از حد بدن نسبت به دیدن خون این ضعف رخ می‌دهد.
