احتمالا برای شما هم پیش آمده است که در خانه نشسته باشید و همه چیز هم امن و امان باشد اما ناگهان احساس اضطراب کنید؛ طوری که انگار که یک اتفاق بد در انتظار شما باشد. استرس و اضطراب بیدلیل بدون هیچ اتفاق خاص یا دلیل منطقی‌ای می‌تواند کیفیت لحظه‌ها و حتی ساعت‌هایی از روز شما را تا چند سطح پایین‌تر بیاورد.
حالا برای این موضوعی که تقریباً شایع است باید چه کار کنیم؟ علت استرس و اضطراب بیدلیل چیست؟ به تمام این سوالات به طور کامل پاسخ خواهیم داد، اما در ابتدا باید بدانیم که اصلاً این استرس و اضطرابی که از آن حرف می‌زنیم، دقیقاً چیست.
تعریف استرس چیست؟
استرس احساس نگرانی با منبعی مشخص است؛ یعنی دلیل وارد شدن استرس به ما، برایمان معلوم است. برای مثال وقتی که در خیابان خاصی راه می‌رویم که احتمال سرقت و خفت‌گیری در آن بسیار زیاد است، دچار استرس می‌شویم. در اینجا این نگرانی، دلیل قانع‌کننده و مشخصی دارد. برای مطالعه بیشتر درباره استرس، می‌توانید مقاله استرس یا فشار روانی را بخوانید.
تعریف اضطراب چیست؟
اضطراب، سرچشمه مشخصی ندارد؛ یعنی ما بدون آن‌که دلیل واضح و قابل قبولی داشته باشیم، احساس نگرانی می‌کنیم. مثلا وقتی در موقعیت امنی احساس خطر می‌کنیم، به اضطراب دچار شده‌ایم.
تفاوت استرس و اضطراب در چیست؟
تصور کنید چند ساعت دیگر امتحانی دارید و آن‌قدر که باید برای آن آماده نیستید؛ برای همین نگران نمره‌تان هستید. به نگرانی‌ای که در این شرایط تجربه می‌کنید استرس می‌گویند. استرس معمولاً دلیل مشخصی دارد در حالی که دلیل اضطراب نامشخص است.
در همان مثال قبلی، شرایطی را تصور کنید که به اندازه کافی خوانده‌اید و حال جسمی و روحی خوبی هم دارید اما باز هم نگران نمره خود هستید چون چند سال قبل، یکی از امتحانات‌تان را خراب کرده‌اید و می‌ترسید باز هم آن اتفاق تکرار شود.
استرس و اضطراب در داشتن یا نداشتن دلیل مشخص و معلوم با هم تفاوت دارند اما در میان مردم، این دو کلمه به جای هم به کار می‌روند و متفاوت و جدا از هم نیستند. به همین خاطر ما نیز در این مقاله، این دو کلمه را در کنار همدیگر نوشتیم اما لازم دیدیم که در ابتدا تفاوت آن‌ها را برای شما توضیح دهیم.
علت استرس و اضطراب بیدلیل چیست؟
هرچند که ما بر روی اضطراب‌های ناگهانی‌مان برچسب بیدلیل بودن می‌زنیم و در ظاهر اتفاق خاصی در همان لحظه نیفتاده است؛ اما این اضطراب‌ها، علت‌های مختلفی می‌توانند داشته باشند که در ادامه به چند مورد آن‌ها اشاره می‌کنیم.
-
تنش‌های موجود در محیط اطراف
فرض کنید که شما در محیطی کار می‌کنید که همکارانتان مدام با هم دعوا می‌کنند یا مکان آن یک جای شلوغ و پر سروصداست اما محل کار دوست شما در نقطه‌ای ساکت و آرام از شهر است و همکارانش هم با هم مثل یک دوست رفتار می‌کنند. کدام یک از شما دو نفر ممکن است اضطراب بیشتری را تجربه کنید؟
بحث و دعوا، فشارهای غیر منطقی و زیاد محیط کار یا تحصیل، رقابت بیش از اندازه و ده‌ها مورد دیگر، می‌تواند در میزان استرس و اضطراب بیدلیل شما تاثیر بگذارد.
-
معاشرت با افراد مضطرب
دوست صمیمی‌تان هر روز به شما پیام می‌دهد و از اضطراب‌هایش صحبت می‌کند، اضطراب‌هایی که تعداد آن‌ها کم نیست. شما مدام از اتفاقات بدی می‌شنوید که احتمال محقق شدن آن‌ها بسیار کم است. این مسائل ممکن است در گوشه‌ای از ذهن شما بماند و در موقعیتی دیگر، بدون این که اتفاق خاصی بیفتد، برای شما استرس و اضطراب بیدلیل ایجاد کند.
-
مشکلات خانوادگی
از آن‌جایی که محیط سالم خانواده از مهم‌ترین پایه‌های سلامت روان است، مشکلات خانوادگی نیز می‌تواند اثرات بدی بر روی اعضای آن خانواده بگذارد. افرادی که در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که پدر و مادر در آن بسیار دعوا می‌کنند یا رابطه والدین و فرزندان خانواده الگوی ناسالمی داشته باشد، ممکن است در آینده اضطراب بیشتری را تجربه کنند.
-
حجم بالای اطلاعات و اخبار
عصری که ما در آن زندگی می‌کنیم، عصر اینترنت و ارتباطات است. اگر متولد سال 80 به قبل باشید، احتمالا زمانی را به یاد می‌آورید که هنوز پای گوشی‌های هوشمند به زندگی ما باز نشده بود و برای ارتباط گرفتن با دیگران، راه دیگری به غیر از تماس صوتی و پیامک نداشتیم. با دسترسی راحت به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، انسان‌ها در معرض حجم بالایی از اطلاعات و اخبار قرار گرفتند. این دسترسی بی‌دردسر در کنار تمام مزیت‌های غیر قابل انکاری که دارد، می‌تواند باعث ایجاد استرس و اضطراب بیدلیل در ما شود. به همین خاطر یادگیری مدیریت استفاده از گوشی‌های هوشمند، بسیار لازم و کاربردی است.
راه‌های مقابله با استرس و اضطراب بیدلیل
قبل از توضیح راهکارها باید تاکید کنیم که تمامی این موارد راه درمان اختلال‌های اضطرابی نیستند و در صورت تجربه اضطراب‌های شدید، لازم است که به مشاور مراجعه کنید.
-
سبک زندگی خود را تغییر دهید
متاسفانه خیلی از ما سبک زندگی ناسالمی داریم و این موضوع بر روی خلق و خوی و میزان استرس و اضطراب بیدلیل و ناخوشایندی که تجربه می‌کنیم، تاثیر می‌گذارد. برای بهبود سبک زندگی خود می‌توانیم روزانه با توجه به وقت آزادمان، زمانی را به ورزش یا پیاده‌روی اختصاص دهیم.
داشتن خواب باکیفیت و کافی و رژیم غذایی اصولی از دیگر مواردی است که باید در سبک زندگی خود پیاده کنیم. اگر مشکل بی‌خوابی دارید، خواندن مقاله 5 روش درمان بی‌خوابی را پیشنهاد می‌دهیم.
-
دلایل اضطراب خود را بررسی کنید
بسیاری از افراد هنگام مواجهه با استرس و اضطراب یا سعی در انکار و فرار از آن را دارند یا چون دلیلی برای احساساتشان پیدا نمی‌کنند، شروع به سرزنش خود می‌کنند. هر دوی این کارها اشتباه است! فرار از اضطراب نه تنها باعث بهبود آن نمی‌شود بلکه گاهی شدت آن را بیشتر می‌کند و ممکن است تبدیل به یک الگو شود. سرزنش کردن نیز باعث بیشتر شدن اضطراب و ایجاد احساسات بد نسبت به خودمان می‌شود.
راه درست این است که دلایل اضطراب خود را با دقت بررسی کنیم و برای این کار به گذشته هم رجوع کنیم. ممکن است در در آن لحظه اتفاق خاصی نیفتاده باشد اما در روزها یا حتی ماه‌های قبل، تجربه‌ای داشته باشیم که علت احساس کنونی‌مان باشد.
مدیتیشن، دوری از روابط ناسالم و نداشتن انتظار بیش از اندازه از خود روش‌های دیگری برای مقابله با استرس و اضطراب بیدلیل هستند.
چه موقعی باید به مشاور مراجعه کنیم؟
اگر میزان اضطراب شما به اندازه‌ای رسید که باعث اختلال در زندگی و فعالیت‌های روزمره‌تان شد، باید به مشاور ماهری در زمینه استرس و اضطراب مراجعه کنید. البته زمان مراجعه به مشاور را خودتان باید انتخاب کنید؛ ممکن است شدت اضطراب شما خیلی زیاد نباشد اما احساس کنید که نیاز به کمک یک فرد متخصص دارید تا کیفیت روزهایتان بیشتر شود و زودتر نتیجه بگیرید.
همه ما گاهی دچار استرس و اضطراب بیدلیل می‌شویم و این موضوع نباید باعث خود سرزنشگری ما شود. بهتر است که در ابتدا دلیل اضطراب خود را پیدا کنیم و بعد راهکار مناسب خود را پیدا کنیم.
