اختلال شخصیت دوری گزین به طور کلی شامل الگوهای رفتاری پایدار و خارج از هنجارهای فرهنگی است که باعث رنجش فرد یا اطرافیان او می‌شوند. اختلال شخصیت اجتنابی با سایر اختلالات شخصیتی که با احساس عصبی بودن و ترس مشخص می‌شوند، گروه‌بندی می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری گزین احساس مزمن بی‌کفایتی دارند و نسبت به قضاوت منفی توسط دیگران بسیار حساس هستند. اگرچه آن‌ها دوست دارند با دیگران تعامل داشته باشند؛ اما به دلیل ترس شدید از طرد شدن توسط دیگران، تمایل دارند از تعامل اجتماعی اجتناب کنند.
اختلال شخصیت اجتنابی چقدر شایع است؟
تخمین زده می‌شود که حدود 2.4 درصد از جمعیت دارای اختلال شخصیت اجتنابی هستند و به نظر می‌رسد که مردان و زنان را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می‌دهد. مانند سایر اختلالات شخصیت، دلایل داشتن اختلال شخصیت دوری گزین ممکن است به دوران کودکی برگردد و اغلب شروع به ایجاد ناراحتی در نوجوانی یا اوایل بزرگ‌سالی می‌کند.
اختلال شخصیت اجتنابی معمولا در افراد کمتر از 18 سال مانند بسیاری دیگر از اختلالات شخصیتی تشخیص داده نمی‌شود؛ زیرا باید شواهدی وجود داشته باشد که نشان دهد این الگوهای رفتاری پایدار و انعطاف‌ناپذیر هستند که به آسانی و با گذشت زمان از بین نمی‌روند.
علل ایجاد اختلال شخصیت دوری گزین چیست؟
علت دقیق ایجاد اختلال شخصیت اجتنابی مشخص نیست. با این حال، اعتقاد بر این است که هم ژنتیک و هم محیط در ایجاد اختلال شخصیت دوری گزین نقش دارند. اختلال شخصیت اجتنابی ممکن است از طریق ژن در خانواده‌ها منتقل شود؛ اما این موضوع هنوز ثابت نشده است.
عوامل محیطی، به ویژه در دوران کودکی، نقش مهمی دارند. وجود کمرویی اغلب در کودکان خردسال طبیعی است؛ اما این عدم علاقه به ارتباط در نوجوانان و بزرگ‌سالان در مبتلایان به اختلال شخصیت اجتنابی ادامه دارد. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تجربیات قبلی خود را از طرد شدن توسط والدین یا همسالان در نظر دارند و این می‌تواند بر عزت نفس و احساس ارزشمندی فرد تأثیر بگذارد.
علائم اختلال شخصیت دوری گزین چیست؟
برای افراد مبتلا به این اختلال، ترس از طرد شدن به قدری قوی است که به جای اینکه در یک رابطه طرد شوند، انزوا را انتخاب می‌کنند. الگوی رفتاری در افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. علاوه بر ترس از تحقیر و طرد شدن، از دیگر ویژگی‌های مشترک افراد مبتلابه این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آن‌ها بیش از حد حساس هستند و به راحتی از انتقاد یا عدم تایید توسط دیگران آسیب می‌بینند.
- آن‌ها دوستان صمیمی کمی دارند، اگر هم داشته باشند، تمایلی به درگیر شدن با دیگران ندارند، مگر اینکه مطمئن باشند که دوستشان دارند.
- آن‌ها اضطراب شدید (عصبی بودن) و ترس را در محیط‌های اجتماعی و در روابط با دیگران تجربه می‌کنند که باعث می‌شود از فعالیت‌ها یا مشاغلی که همراه با ارتباط با دیگران هستند اجتناب کنند.
- آن‌ها در موقعیت‌های اجتماعی به دلیل ترس از اشتباه انجام دادن کاری یا خجالت کشیدن، دچار استرس می‌شوند.
- آن‌ها تمایل دارند مشکلات خود را به شدت بزرگ کنند.
- آن‌ها به ندرت حوزه جدیدی را امتحان می‌کنند.
- آن‌ها فکر می‌کنند شخصیت ضعیفی دارند و خود را ناکافی و پست می‌دانند.
اختلال شخصیت اجتنابی و سایر اختلالات شخصیتی
سایر اختلالات سلامت روان می‌توانند همراه با اختلال شخصیت دوری گزین رخ دهند. چند مورد از بیماری‌هایی که در راستای اختلال شخصیت اجتنابی رخ می‌دهند عبارت‌اند از:
- فوبیای اجتماعی که در آن، فرد در موقعیت‌های اجتماعی رایج، اضطراب شدیدی را تجربه می‌کند.
- اختلال شخصیت وابسته، که در آن افراد برای مشاوره یا تصمیم‌گیری به‌شدت به دیگران اعتماد می‌کنند.
- اختلال شخصیت مرزی که در آن افراد در بسیاری از زمینه‌ها ازجمله روابط اجتماعی، رفتار، خلق و خو و تصور از خود با مشکل مواجه هستند.
شیوه تشخیص اختلال شخصیت دوری گزین چیست؟
از آنجایی که ریشه این اختلال شخصیت از جنبه‌های عمیقی از زندگی افراد نشات گرفته و دلایل داشتن اختلال شخصیت دوری گزین شفاف نیست، در صورت وجود علائم، یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ارزیابی را با گرفتن یک شرح‌حال کامل پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار آغاز می‌کند. اگرچه هیچ آزمایش به خصوصی برای تشخیص اختلالات شخصیتی وجود ندارد، پزشک ممکن است از آزمایش‌های مختلفی برای رد کردن سایر بیماری‌های جسمانی استفاده کند.
اگر پزشک هیچ دلیل فیزیکی برای علائم موجود پیدا نکند، ممکن است فرد را به روان‌پزشک یا روانشناس، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی که به طور ویژه برای تشخیص و درمان بیماری‌های روانی آموزش دیده‌اند، ارجاع دهد. روان‌پزشکان و روانشناسان از ابزارهای ارزیابی ویژه طراحی‌شده برای ارزیابی یک فرد از نظر اختلال شخصیت مانند اختلال شخصیت دوری گزین استفاده می‌کنند.
اختلال شخصیت دوری گزین چگونه درمان می‌شود؟
درمان اختلالات شخصیتی دشوار است؛ زیرا افراد مبتلا به این اختلالات دارای الگوهای ریشه‌ای عمیقی از تفکر و رفتار هستند که سال‌هاست در آن‌ها وجود داشته است. با این حال، افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری گزین اغلب علاقه‌مند به درمان هستند؛ زیرا اختلال آن‌ها باعث ناراحتی قابل‌توجهی برای آن‌ها می‌شود و بیشتر آن‌ها تمایل به ایجاد روابط با دیگران دارند. این تمایل می‌تواند عاملی انگیزشی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری گزین باشد تا برنامه‌های درمانی خود را دنبال کنند.
همانند سایر اختلالات شخصیتی، روان‌درمانی و استفاده از مشاوره فردی و خانواده؛ درمان‌های اصلی اختلال شخصیت اجتنابی به حساب می‌آیند. روان‌درمانی نوعی مشاوره فردی است که بر تغییر تفکر (شناخت درمانی) و رفتار (رفتاردرمانی) فرد متمرکز است. این درمان بر غلبه بر ترس‌ها، تغییر فرآیندهای فکری، رفتارها و کمک به فرد برای مقابله بهتر با موقعیت‌های اجتماعی تمرکز می‌کند؛ ممکن است داروها، مانند داروهای ضدافسردگی یا ضد اضطراب برای کمک به مدیریت اضطراب افراد مبتلا به این اختلال استفاده شوند. با این حال، برای گرفتن بهترین نتایج، درمان دارویی باید همراه با روان‌درمانی انجام شود. درمان برای افراد مبتلا به این اختلال زمانی موثرتر است که اعضای خانواده از فرد مبتلا حمایت کنند.
عوارض اختلال شخصیت دوری گزین چیست؟
بدون درمان، فرد مبتلابه این اختلال می‌تواند از جامعه طرد و به فردی منزوی تبدیل شود که این مورد باعث ایجاد مشکلات طولانی‌مدت در کار و عملکرد اجتماعی آن فرد خواهد شد. آن‌ها همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی و سوءمصرف مواد هستند.
آیا می‌توان از اختلال شخصیت اجتنابی پیشگیری کرد؟
اگرچه ممکن است پیشگیری از این اختلال ممکن نباشد، اما شروع درمان در افراد به محض شروع علائم ممکن است مفید باشد.
چشم‌انداز درمان برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
مانند سایر اختلالات شخصیت، درمان اختلال شخصیت دوری گزین یک فرآیند طولانی است. تمایل فرد به جستجو و ادامه درمان می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر موفقیت درمان داشته باشد. با درمان، برخی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی می‌توانند یاد بگیرند که به طور مناسب با دیگران ارتباط برقرار کنند.
