اختلال هذیان چیست؟ علائم و روش‌های درمان اختلال هذیان

اختلال هذیان نوعی وضعیت سلامت روان است که در آن فرد نمی‌تواند واقعیت را از آنچه تصور می‌کند تشخیص دهد؛ البته با روان‌درمانی و دارو این بیماری قابل‌کنترل است. در واقع، اختلال هذیان یا Delusional disorder نوعی اختلال روان‌پریشی خواهد بود که علائم اصلی آن وجود یک یا چند هذیان برای فرد است؛ بنابراین، اگر برایتان سؤال شده است که اختلال هذیان چیست؟ و یا علائم اختلال هذیان چیست؟ با ما همراه باشید تا جواب این سؤال‌ها را بررسی کنیم.

اختلال هذیان چیست؟

افراد مبتلا به اختلال هذیان، اغلب هذیان‌هایی که تجربه می‌کنند شامل مواردی مانند تصور فریب خوردن از نزدیکان برای فرد می‌شوند. در نتیجه، این توهمات معمولاً شامل تفسیر نادرست ادراکات یا تجربیات فرد می‌شوند و برای فرد درک این موقعیت‌ها به شدت اغراق‌آمیز خواهد بود.

با این حال، افراد مبتلا به اختلال هذیان، جدا از تجربه کردن هذیان‌های فکری و توهمات، اغلب به عملکرد خوب خود در اجتماع ادامه می‌دهند. به طور کلی، افراد مبتلا به این بیماری به شیوه‌ای عجیب و غریب یا غیرعادی رفتار نمی‌کنند؛ اما در برخی موارد، افراد مبتلا به اختلال هذیان ممکن است چنان درگیر توهم‌های ذهن خود شوند که زندگی روزانه آن‌ها تحت تأثیر قرار گیرد.

احتمال ابتلای چه افرادی به اختلال هذیان بیشتر است؟

به طور کلی، افراد در اواسط تا اواخر زندگی، مبتلا به اختلال هذیان می‌شوند و میانگین سن شروع ابتلا به آن 40 سال است. همچنین افرادی که تمایل به انزوای اجتماعی دارند، ناشنوا هستند، دچار اختلال بینایی شده‌اند و افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به اختلال هذیان هستند.

ابتلا به اختلال هذیان چقدر شایع است؟

اگرچه هذیان ممکن است نشانه‌ای از اختلالات رایج‌تری مانند اسکیزوفرنی باشد؛ اما احتمال ابتلا به خود اختلال هذیان نسبتاً نادر است و تقریباً 0.05 تا 0.1 درصد از جمعیت بزرگ‌سال دارای اختلال هذیان هستند.

نشانه‌ها و علائم اختلال هذیان چیست؟

برای پاسخ‌گویی به علائم اختلال هذیان چیست؟ در نظر داشته باشید که وجود هذیان و توهم، بارزترین نشانه ابتلا به اختلال هذیان هستند و بیماران نمی‌توانند بپذیرند که هذیان‌هایشان غیرمنطقی یا نادرست است. همچنین افراد مبتلا به اختلال هذیان ممکن است دچار اضطراب و یا افسردگی شوند. درنهایت، علائم اولیه ابتلا به اختلال هذیان ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• احساس استثمار
• دل‌نگرانی نسبت به وفاداری یا قابل‌اعتماد بودن دوستان
• تمایل به تهدیدآمیز تلقی کردن اظهارات یا رویدادهای بی‌خطر

چه چیزی باعث اختلال هذیان می‌شود؟

مانند بسیاری دیگر از اختلالات روان‌پریشی، محققان هنوز علت دقیق ایجاد اختلال هذیان را نمی‌دانند. با این حال، آن‌ها در حال بررسی نقش عوامل مختلفی هستند که ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند که در بخش زیر چند مورد را ذکر می‌کنیم:

عوامل ژنتیکی

احتمال ابتلا به اختلال هذیان در افرادی که اعضای خانواده آن‌ها مبتلابه اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنی هستند شایع‌تر است، این موضوع نشان می‌دهد که ممکن است عامل ژنتیکی در ابتلا به این بیماری نیز دخیل باشد. محققان بر این باورند که مانند سایر اختلالات روانی، احتمال اختلال هذیان ممکن است از والدین به فرزندان بیولوژیکی آن‌ها منتقل شود.

عوامل بیولوژیکی

محققان در حال مطالعه هستند که چگونه ناهنجاری‌های برخی از بخش‌های مغز شما ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. از این رو، عدم تعادل برخی مواد شیمیایی در مغز شما، به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی، با شکل‌گیری علائم هذیان مرتبط هستند.

عوامل محیطی و روانی

شواهد حاکی از آن است که اختلال هذیان می‌تواند به علت استرس ایجاد شود. مصرف الکل و مواد اعتیادآور نیز ممکن است به این وضعیت کمک کنند. انزوای اجتماعی، حسادت، بی‌اعتمادی، سوءظن و اعتماد به نفس پایین نیز از جمله عوامل روانی هستند که ممکن است موجب شوند فرد به این بیماری مبتلا شود.

اختلال هذیان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی عمدتاً اختلال هذیان را زمانی تشخیص می‌دهند که فرد یک یا چند هذیان و توهم را برای یک ماه یا بیشتر تجربه کند. همچنین فرد نباید علائم مشخصه سایر اختلالات روان‌پریشی مانند اسکیزوفرنی را داشته باشد.

اگر فردی علائم و نشانه‌های ابتلا به اختلال هذیان را تجربه کند، بررسی تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی باید توسط پزشک انجام شود. اگرچه هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص اختلال هذیانی وجود ندارد، اما پزشکان ممکن است از آزمایش‌های تشخیصی مختلفی مانند آزمایش‌ خون استفاده کنند تا بتوانند بهتر پروسه تشخیص خود را جلو ببرند.

روان‌پزشکان و روانشناسان از سؤالات و متدهای ویژه طراحی‌شده برای ارزیابی اختلال روان‌پریشی نیز استفاده می‌کنند. آن‌ها درباره توهم‌ها و هذیان‌ها از فرد سؤال می‌پرسند و وضعیت روانی فرد را ارزیابی می‌کنند. روانشناسان همچنین ممکن است با اعضای خانواده و دوستان فرد مصاحبه کنند تا بتوانند جزئیات بیشتری در مورد هذیان‌های فرد به دست آورند.

اختلال هذیان چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلال هذیان اغلب شامل روان‌درمانی (گفتاردرمانی) و دارودرمانی است. اکثر افراد مبتلابه اختلال هذیانی نیز متوجه نادرست بودن هذیان‌های خود نمی‌شوند و به‌احتمال‌زیاد آن‌ها به دلیل سایر شرایط سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب به دنبال گرفتن کمک هستند.

روان‌درمانی

روان‌درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیک‌های درمانی است که هدف آن کمک به افراد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران‌کننده است. مراجعه به یک روانشناس یا روان‌پزشک، امکان آموزش و راهنمایی گرفتن را برای فرد و خانواده‌اش فراهم کند. از طریق این درمان، افراد مبتلابه اختلال هذیان می‌توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کنند و انواع روان‌درمانی عبارت‌اند از:

روان‌درمانی فردی

 این نوع درمان می‌تواند به بیمار کمک کند تا تفکر زیربنایی که تحریف‌شده است را شناسایی و اصلاح کند. در این روش علائم فرد به‌دقت بررسی می‌شوند و بر اساس آن‌ها بهترین رویکرد درمان فردی انتخاب می‌شود.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

CBT ‌یک نوع درمان ساختاریافته و هدف‌گرا است. در این روش یک متخصص بهداشت روان به افراد کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را بررسی کنند و متوجه شوند که چگونه افکارشان بر اعمالشان تأثیر می‌گذارد. در نهایت بیماران از طریق CBT، یاد می‌گیرند که از الگوها و عادات فکری سالم‌تری پیروی کنند.

داروهای اختلال هذیان

داروهای اولیه‌ای که برای کمک به درمان اختلال هذیان استفاده می‌شوند، داروهای ضد روان‌پریشی (نورولپتیک) نامیده می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

آنتی سایکوتیک های نسل اول

پزشکان از اواسط دهه 1950 از این داروها برای درمان بیماری‌های روانی استفاده کرده‌اند. این داروها با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین در مغز شما عمل می‌کنند. دوپامین یک انتقال‌دهنده عصبی است که اعتقاد بر این است که در ایجاد هذیان نقش دارد. آنتی سایکوتیک های نسل اول شامل کلرپرومازین، فلوفنازین، هالوپریدول، تیوتیکسن، تری فلوپرازین، پرفنازین و تیوریدازین می‌شوند.

آنتی سایکوتیک های نسل دوم

این آنتی سایکوتیک های جدیدتر نیز در درمان علائم اختلال هذیان موثر هستند. آن‌ها علاوه بر مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین، گیرنده‌های سروتونین در مغز شما را هم مسدود می‌کنند. این داروها عبارت‌اند از ریسپریدون، کلوزاپین، کوتیاپین، زیپراسیدون و اولانزاپین که این داروها معمولاً بهتر از آنتی سایکوتیک های نسل اول هستند. سایر داروهایی که ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است برای درمان اختلال هذیان تجویز کنند شامل داروهای ضد اضطراب و ضدافسردگی می‌شوند.

سؤالات متداول

1. روند ابتلا به اختلال هذیان چگونه شروع می‌شود؟

ژنتیک ممکن است به ایجاد اختلال هذیان کمک کند. اگر افراد دارای اعضای خانواده مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلال شخصیت اسکیزوتایپی باشند، احتمال ابتلا به اختلال هذیانی بیشتر است.

2. آیا هذیان‌ها قابل‌درمان هستند؟

درمان اختلال هذیان معمولاً دشوار است؛ اما در روند درمان، داروهای ضد روان‌پریشی و درمان‌های روان‌شناختی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) مورداستفاده قرار می‌گیرند.

3. بهترین درمان برای اختلال هذیان چیست؟

تحقیقات نشان می‌دهند که روان‌درمانی همراه با داروهای ضد روان‌پریشی مؤثرترین شکل درمان برای اختلال هذیان هستند.