افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته (narcissistic personality disorder) اغلب به عنوان خودخواه یا خودبزرگ‌بین تلقی می‌شوند، اما دلیل اصلی چنین اختلالی این است که آنها احساس شکننده‌ای از خود ارزشمندی را جبران می‌کنند. این اختلال می‌تواند کنار آمدن با دیگران را دشوار کند. از این رو، درمان اختلال روان می‌تواند به افراد مبتلا به NPD کمک کند تا راه‌های سالم تعامل با دیگران را بیاموزند. در ادامه مطلب قصد داریم این اختلال را بیشتر بررسی کنیم.
خودشیفته چیست؟
خودشیفته یا خودشیفتگی عباراتی متداول هستند و کسی را توصیف می‌کنند که خودخواهانه یا بیهوده عمل می‌کند. چیزی که بسیاری از مردم نمی‌دانند این است که خودشیفتگی یا NPD، یک بیماری جدی است.
اگر طبق تشخیص روانشناس، NPD دارید، ممکن است دیگران شما را به صورت فردی ببینند که فقط نگران خواسته‌ها و نیازهای خودش است یا نیازی بی پایان به تعریف و تمجید دارد. اما در درون، ممکن است احساس ناامنی، ناکافی بودن و پوچی داشته باشید. داشتن خودشیفتگی، برقراری ارتباط با دیگران یا داشتن ارزش شخصی واقعی را دشوار می‌کند. این اختلال می‌تواند بر روابط با خانواده، دوستان و همکاران شما تأثیر بگذارد.
اختلال شخصیت خودشیفته چقدر شایع است؟
کارشناسان تخمین می‌زنند که ۵ درصد از افراد مبتلا به NPD هستند. خودشیفتگی جزء یکی از ۱۰ اختلال شخصیتی رایج است. این اختلالات باعث می‌شود افراد به گونه‌ای فکر کنند، احساس کنند و رفتار کنند که به خود یا دیگران صدمه بزند. علائم اختلالات شخصیتی معمولا در اواخر سال‌های نوجوانی و اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود.
چه چیزی باعث خودشیفتگی می‌شود؟
علت دقیق NPD مشخص نیست. این اختلال ممکن است از ترکیب چند عامل زیر نشات بگیرد:
- آسیب‌های دوران کودکی (مانند آزار جسمی، جنسی و کلامی)
- روابط اولیه با والدین، دوستان و اقوام
- ژنتیک (سابقه خانوادگی)
- حساسیت مفرط به بافت، سر و صدا یا نور در دوران کودکی
- شخصیت و خلق و خو
افراد دارای اختلال شخصیت خودشیفته، چه صفاتی دارند؟
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی زمانی NPD را تشخیص می‌دهند که فرد حداقل پنج مورد از ویژگی‌های زیر را داشته باشد.
- احساس خود بزرگ بینی بیش از حد متورم شده.
- افکار مداوم در مورد موفق‌تر، قدرتمندتر، باهوش‌تر، محبوب‌تر یا جذاب‌تر بودن از دیگران.
- احساس برتری و تمایل به معاشرت تنها با افرادی که موقعیت بالایی دارند.
- نیاز به تحسین بیش از حد.
- احساس حقگو بودن.
- تمایل به بهره‌برداری از دیگران برای رسیدن به اهداف.
- عدم درک و در نظر گرفتن احساسات و نیازهای دیگران.
- رفتارها و نگرش‌های متکبرانه یا دخالت گرایانه.
اختلال خودشیفتگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یک متخصص سلامت روان مانند یک روانشناس یا روان درمانگر می‌تواند تشخیص دهد که آیا علائم کلیدی اختلال شخصیت خودشیفته را دارید یا خیر. روان درمانگر شما پرسشنامه‌هایی را به شما می‌دهد و سپس با شما صحبت می‌کند.
شما از آنچه که باعث ناراحتی‌تان می‌شود عبور خواهید کرد. تمرکز روی الگوهای بلندمدت تفکر، احساس، رفتار و تعامل با دیگران خواهد بود. روان‌درمانگر شما همچنین هرگونه بیماری روانی دیگر را شناسایی کرده و رد می‌کند.
آیا می‌توانیم با انجام یکسری تست‌ها، متوجه وجود صفات خودشیفتگی در خود بشویم؟
روان‌درمانگر شما ممکن است تست‌های شخصیتی به شما بدهد تا ببیند آیا شما دارای ویژگی‌های خودشیفتگی هستید یا خیر. تست‌ها فقط سوالاتی هستند که صادقانه به آنها پاسخ می‌دهید. آنها به روان درمانگر شما بینش بهتری در مورد نحوه فکر و احساس شما می‌دهند. تست‌ها عبارتند از:
- پرسشنامه تشخیص شخصیت (PDQ-4)
- فهرست بالینی چند محوری Millon III (MCMI-III)
- آزمون بین‌المللی اختلال شخصیت (IPDE)
آیا درمانی برای خودشیفتگی وجود دارد؟
مشاوره طولانی مدت، درمان اولیه برای کسانی است که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هستند. این به شما کمک می‌کند تا بینش بیشتری نسبت به مشکلات خود به دست آورید و یاد بگیرید که چه تغییراتی می‌توانید در آنها ایجاد کنید. در واقع کمک می‌کند تا:
- با دیگران به شیوه‌ای مثبت و مفید ارتباط برقرار کنید.
- عزت نفس سالم را در خود ایجاد کنید.
- انتظارات واقع بینانه‌تری از دیگران داشته باشید.
علاوه بر این ممکن است روان درمانگرتان یکسری داروها را برای درمان افسردگی شما تجویز کند. داروها عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی: چنین داروهایی برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند. مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) یکی از این داروها است که در مقایسه با سایر داروهای ضد افسردگی، عوارض جانبی کمتری دارند.
- داروهای تثبیت کننده خلق و خو: روانپزشک شما ممکن است برای کاهش نوسانات خلقی‌تان، یک داروی تثبیت کننده خلقیات را تجویز کند.
- داروهای ضد روان پریشی: این نوع دارو می‌تواند منجر به کاهش علائم افسردگی و اضطراب در شما بشود.
اختلال شخصیت خودشیفته با چه عوارضی همراه است؟
بدون درمان NPD، به احتمال زیاد در حفظ روابط مثبت در محل کار و خانه‌تان با مشکل مواجه می‌شوید. همچنین ممکن است در مقابل سوء مصرف مواد مخدر و الکل برای مقابله با احساسات دشوار آسیب پذیرتر شوید. همچنین، احساس تنهایی می‌تواند به افسردگی عمیق و افکار خودکشی منجر شود.
چگونه می‌توانم از تبدیل شدن به یک خودشیفته اجتناب کنم؟
اگر یکی از والدین شما خودشیفتگی داشته باشد، خطر ابتلا به آن کمی بیشتر است. اما کارشناسان معتقدند وراثت تنها یکی از عواملی است که منجر به NPD می‌شود. اگر نگران هستید که ممکن است شما یا یکی از عزیزانتان NPD داشته باشید، با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.
آیا افراد خودشیفته می‌توانند بهبود پیدا کنند؟
شروع مشاوره نیمی از نبرد با NPD است. وقتی دچار این اختلال هستید، عزت نفس شما شکننده است و انتقاد به راحتی به شما آسیب می‌رساند. ترس از انتقاد می‌تواند شما را از دریافت کمکی که نیاز دارید باز دارد.
تمایل به تغییر بسیار مهم است. با مشاوره فردی، می‌توانید الگوهای فکری خود را که منجر به تغییر رفتارتان می‌شود، عوض کنید. با گذشت زمان، آن تغییرات می‌تواند کیفیت روابط و زندگی شما را بهبود بخشد.
خانواده افراد دارای اختلال شخصیت خودشیفته چه کمکی می‌توانند بکنند؟
زندگی یا داشتن رابطه نزدیک با فردی که NPD دارد چالش برانگیز است. یادگیری در مورد این اختلال می‌تواند چشمان دوستان و خانواده شما را باز کند. زمانی که متوجه منشأ رفتار شما شوند، ممکن است شفقت بیشتری داشته باشند. آنها همچنین باید بدانند که دیدن تغییرات قابل توجه در رفتار شما، زمان‌بر است.
سایر اقداماتی که عزیزان شما می‌توانند برای درک NPD و نحوه تأثیر آن انجام دهند عبارتند از:
- زوج درمانی
- مشاوره خانواده
- مشاوره فردی
- گروه‌های پشتیبانی
جمع‌بندی
به یاد داشته باشید که اختلال شخصیت خودشیفته، یک نقص شخصیتی نیست. این یک وضعیت سلامت روان است. وقتی NPD دارید، کارهایی را انجام می‌دهید یا حرف‌هایی را می‌زنید که دیگران را به اشتباه می‌اندازد و به روابط‌تان آسیب می‌زند. این معمولا از روی عمد نیست. این ناشی از ناامنی عمیق است – احساس اینکه به اندازه کافی خوب نیستید – و نیاز دارید که مردم فکر کنند شما شایسته هستید. با درمان اختلال روان یا مشاوره فردی، می‌توانید راه‌های سالمی برای تقویت عزت نفس خود بیاموزید و با دیگران بهتر کنار بیایید.
