ممکن است شما نیز مانند بسیاری از کودکان دیگر ترس از شب و تاریکی را تجربه کرده باشید. روان‌شناسان این ترس را بخشی از رشد طبیعی کودکان خردسال می‌دانند؛ اما برای نوجوانان و بزرگسالان ترس معمولی نیست. Noctiphobia یا ترس از شب در بزرگسالان می‌تواند یک فوبیا ناتوان‌کننده باشد که بر زندگی اجتماعی، روابط شخصی، عادات خواب و سلامت افراد تأثیرات منفی می‌گذارد. به همین جهت امروز تصمیم داریم تا با جزئیات بیشتری به فوبیا ترس از شب، علائم و روش‌های درمانی آن بپردازیم.
فوبیا ترس از شب یا Noctiphobia چیست؟
به ترس از شب و یا ترس از تاریکی نکتوفوبیا گفته می‌شود. Noctiphobia خود از کلمه یونانی شب گرفته شده است و یک نوع فوبیای خاص است. داشتن آن به این معناست که شما یک ترس بیش از حد و غیرمنطقی از شب و سیاهی دارید. مطالعات نشان داده است که اغلب افراد به علت نبود محرک‌های بصری در تاریکی از آن می‌ترسند. این یعنی این که مردم از شب می‌ترسند؛ چون در آن نمی‌توانند به خوبی محیط اطراف خود را ببینند. اما این فوبیا چیزی فراتر از ترس معمولی است.
اگر در کودکی از تاریک شدن هوا می‌ترسیدید احتمالاً همیشه از والدین خود می‌خواستید که هنگام خواب چراغ‌ها را خاموش نکنند. در آن دوره سنی شب و تاریکی اغلب سبب می‌شود تا کودک با قوه تخیل افکار ترسناکی را در ذهن خود خلق کند. این فوبیا در افراد بزرگسال هم ممکن است در کودکی آن‌ها ریشه داشته باشد که ترس به‌عنوان یک تجربة سخت و آسیب‌زا همراه با فرد رشد کرده است.
علائم و نشانه‌های فوبیا ترس از شب
علائمی که ممکن است شما در نکتوفوبیا یا فوبیای ترس از شب تجربه کنید، در حقیقت بسیار شبیه به علائمی است که در سایر فوبیاهای خاص هم دیده می‌شوند. اما با این وجود این احتمال اینکه این علائم در هر فردی متفاوت باشند نیز وجود دارد. علائم نیز به طور حتم در زندگی روزمره و عملکرد اشخاص تأثیرات منفی خود را می‌گذارند و یا حتی ممکن است منجر به مشکلات سلامتی و افسردگی نیز شوند.
این علائم در دو دسته فیزیکی و احساسی قرار می‌گیرند و در تاریکی شب با فکر کردن به موقعیت‌هایی که خود را در آن تاریک می‌بینید، ظاهر می‌شوند. حتی در برخی دیده شده است که صداهایی که در شب به گوش می‌رسند می‌تواند فوبیا ترس از شب و علائم آن را تشدید کند.
علائم فیزیکی این فوبیا عبارت‌اند از:
- مشکل در تنفس
- افزایش ضربان قلب به طور ناگهانی
- داشتن احساس درد یا سفتی در قفسه سینه
- سبکی سر و یا سرگیجه
- ناراحتی معده
- تعریق بیش از حد
- گرگرفتگی
- احساس لرزش و یا گزگز در دست‌ها و پاها
علائم احساسی و عاطفی نیز شامل
- فرد مبتلا به نیکتوفوبیا ممکن است هنگام ورود به مکان‌های تاریک، در دقت خواب، بعد از غروب خورشید و تاریک شدن هوا و موارد دیگر دچار اضطراب شدید شود.
- اگر کسی از او بخواهد که مدت زمانی را در تاریکی و شب بگذراند حالت تدافعی گرفته و عصبانی می‌شود.
- علاقة شدید شخص به فرار از موقعیت تاریکی که در آن قرار گرفته است.
- از دست دادن کنترل و یا داشتن احساس دیوانگی
- ممکن است که فرد حس کند در حالت مرگ قرار گرفته و یا هوشیاری خود را از دست خواهد داد.
- بی‌میلی به بیرون رفتن در شب
- داشتن احساس ناتوانی در برابر ترس خود
- نیاز به خوابیدن با نور چراغ
- جدا شدن از خود واقعی و یا داشتن حس غیرواقعی بودن
روش‌های درمانی Noctiphobia
جالب است بدانید که برخی از فوبیاها لزوماً به درمان نیازی ندارند به‌خصوص اگر ترس شما از چیزی باشد که در زندگی روزمره‌تان با آن مواجه نمی‌شوید؛ مانند فوبیا ترس از حشراتی مثل مارها و عنکبوت. اما فوبیا ترس از شب متفاوت است. این فوبیا می‌تواند خواب راحت شما را دشوار کند و یا حتی سلامت جسمی و روحی شما را به خطر بیندازد. اگر به مدت ۶ ماه و یا بیشتر متوجه نشانه‌های مرتبط با نکتوفوبیا شدید باید به دنبال درمان خود باشید. یک درمان کلی برای شما این است که به‌جای خوابیدن در اتاق تاریک در اتاقی روشن بخوابید. این روش شاید یک درمان باشد؛ اما فوبیا را برطرف نمی‌کند. سایر گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:
درمان از طریق مواجه
این درمان به ویژه برای کودکان مبتلا به نکتوفوبیا استفاده می‌شود. در این روش افراد را به طور مکرر در معرض ترس‌هایشان قرار می‌دهند تا زمانی که دیگر عامل ترس آن‌ها مانند قرارگرفتن در شب و تاریکی موجب اضطراب و وحشتشان نخواهد شد. چندین راه برای قرار گرفتن در مقابل ترس یا فوبیا وجود دارد؛ ازجمله تجسم ترس خود و یا تجربه‌کردن ترس در موقعیتی واقعی. حتی بسیاری از برنامه‌های درمانی در این حوزه نیز اغلب این دو رویکرد را با هم ترکیب و مورداستفاده قرارمی دهند.
درمان شناختی
این نوع درمان به فرد کمک می‌کند تا احساسات خود را از طریق ترس شناسایی کرده و در نهایت بتواند افکار مثبت و یا واقع‌بینانه‌تری را جایگزین آن کند. در فوبیا ترس از شب ممکن است به فرد اطلاعاتی بدهند تا متوجه شود که بودن در تاریکی همیشه عواقب و نتایج منفی و خطرناک در پی نخواهد داشت. با این حال باید بدانید که این نوع درمان معمولاً به‌تنهایی برای نکتوفوبیا استفاده نمی‌شود.
آرامش درمانی
درمان با استفاده از افزایش آرامش شامل مواردی مانند تنفس عمیق، گوش‌دادن به موسیقی برای شل کردن عضلات، ورزش و … است. این درمان می‌تواند به افراد کمک کند تا استرس و علائم فیزیکی مربوط به فوبیای خود را به‌خوبی مدیریت کنند.
استفاده از دارو
دارو همیشه به‌عنوان سریع‌ترین و مناسب‌ترین راه درمانی برای افراد مبتلا به فوبیا شناخته نمی‌شود. متأسفانه تا به امروز برخلاف بیماری‌های دیگر تحقیقات و داروهای کنی درباره فوبیاهای خاص به ثمر رسیده است.
سؤالات متداول
1- چرا شب‌ها تا اندازة زیادی می‌ترسیم؟
دلایل زیادی وجود دارد تا اضطراب و ترس شما در شب بدتر شود. استرس‌های روزانه، عادات بدخواب و سایر شرایط سلامتی می‌تواند منجر به افزایش اضطراب و حملات پانیک در شب شود.
2- علل ایجاد Noctiphobia چیست؟
فوبیا ترس از شب و تاریکی به دلایل زیادی می‌تواند به وجود آید که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
افسردگی، مصرف مواد مخدر، اختلال وسواس فکری، مسائل مربوط به‌سلامت روان، داشتن حملات پانیک، داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به فوبیا و…
3- آیا انسان‌ها با ترس از تاریکی متولد می‌شوند؟
درصد بالایی از کودکان ترس از تاریکی را تجربه می‌کنند. برخی از ترس‌ها بر اساس تجربیات زندگی و با افزایش سن به وجود می‌آیند؛ اما برخی دیگر فطری‌تر و همگانی‌تر هستند که ترس از شب نیز در دسته دوم قرار می‌گیرد.
