خشم anger احساسی غریزی و طبیعی است که بروز آن به طور هیجانی و ناخودآگاه باعث آسیب به خود فرد و دیگران می‌شود. در این صورت ممکن است نتايجی به عمل آید که پشیمانی سخت به همراه داشته باشد. اکثر اوقات دیده می‌شود که مردان بیشتر بروز خشم را قابل درک می‌دانند و خانم‌ها اما در پنهان‌کردن خشم خود، آن هم به صورت ناخودآگاه موفق‌تر عمل میکنند. با این حال بروز خشم یا پنهان کردن آن، هرگز راه تأیید‌شده‌ای برای کنترل خشم نخواهند بود.
با شناخت کلی از احساس خشم و روش‌های کنترل آن، خطرها و عواقب بدی که ممکن است بر اثر تخلیه نامناسب خشم ایجاد شوند، از بین می‌روند. بنابراین بهتر است شما هم با ادامه مقاله همراه شوید.
خشم چیست؟
قبل از بررسی عواملی که به کنترل خشم منجر می‌شوند، بهتر است تعریف خشم را مورد بررسی قرار داد. یکی از احساسات اساسی انسان حس عصبانیت و خشم است. این حس از ابتدا خلقت تا کنون به بقای انسان گره خورده و در طول تاریخ بشریت هم‌چنان برطرف نشده است. واکنش‌هایی مانند جنگ و گریز با این حس ارتباط دارند. منظور از جنگ پرتاب مشت و وسایل جنگی نیست، بلکه منظور هر تنوع رفتار مبارزه‌ای که از خشم نشات بگیرد.
با این که این حس جزء جدا نشدنی انسان است اما باعث اصطکاک روابط شده و در طولانی مدت به جسم و روح و روان آسیب می‌رساند. هنگام بروز خشم هورمون‌های استرس در طولانی مدت ترشح شده و منجر به تخریب سلول‌های عصبی در مناطق مغز و حافظۀ کوتاه‌مدت می‌شوند. بنابراین سیستم ایمنی بدن را به شدت ضعیف میکنند. در این زمان است که راهکارهای کنترل خشم بیش از پیش به چشم می‌آیند. بنابراین از همین زمان با بررسی خشم و دلایل ایجاد خشم، به‌علاوه راهکارهای کنترل آن از نابود شدن سلامت خود جلوگیری کنید.
عوامل ایجاد خشم و پرخاشگری
احساس خشم نسبت به محرک‌هایی بیرونی و در حد استاندارد، طبیعی و برای بدن لازم است. با این حال هنگامی که با گذشت زمان تعداد دفعات عصبانیت افزایش یابد و خساراتی نیز به بار آورد باید وارد عمل شد. اولین قدم بررسی دلایل ایجاد خشم است. باید ببینید چرا خشم های غیر قابل کنترل به سراغ شما می‌آیند. این دلایل عبارتند از:
1- مبتلا شدن به افسردگی
اولین و اصلی ترین دلیل بروز خشم، افسردگی است. ذهنیت اکثر افراد درباره فرد افسرده، انسانی منفعل و ساکن است. در صورتی که فرد افسرده گاهی اوقات با انفجار عصبی و فوران خشم خود را نشان می‌دهد.
2- استرس کاذب
هنگامی که اضطراب از حد معین آن عبور کند، افراد تحت فشار قرار می‌گیرند و در صورتی که نتوانند کنترل خشم را به درستی پیاده کنند، آن را بروز می‌دهند.
3- فعالیت بی‌وقفه و بدون استراحت
هنگامی که از خود مانند یک تراکتور کار می‌کشید و استراحت کافی برای خود در نظر نمی‌گیرید، به نیازهای روحی خود بی اهمیت می‌شوید. در این زمان است که مانند یک بمب ساعتی عمل کرده و هر لحظه امکان انفجار شما نزدیک خواهد بود.
4- از کار افتادن کبد
در صورتی که در عملکرد کبد اختلالی ایجاد شود، فیلتر سم ها در بدن دچار مشکل شده است. بنابراین تحریک‌پذیری افزایش می‌یابد و با هر محرک امکان بروز خشم وجود دارد. پس باید توجه کنید در راهکارهای کنترل خشم، گاهی چکاپ فیزیکی بدن الزامی است.
5- یائسه شدن
خانم‌هایی که یائسگی را تجربه میکنند با تغییرات هورمونی مواجه هستند که خود از دلایل ایجاد خشم خواهد بود.
6- پرکاری تیروئید
یکی از عوامل فیزیکی که منجر به عصبانیت، بی‌قراری، اضطراب و تحریک‌پذیری می‌شود، پرکاری تیروئید است.
روش‌های کنترل خشم کدام‌اند؟
بعد از آشنایی با خشم و بررسی دلایل ایجاد خشم، بهتر است به دنبال روش‌هایی برای مهار آن باشید. به این ترتیب است که استرس و فشارهای روانی را از روی خود برداشته و به آرامش می‌رسید. بنابراین روش‌های کنترل خشم عبارتند از:
- شمارش به صورت معکوس
هنگامی که احساس کردید عصبانیت بر شما چیره شده، شروع کنید از ده به صورت معکوس بشمارید. با توجه به درجه خشم خود، اعداد را افزایش دهید. برای مثال از 100 شروع کنید. وقتی شروع به شمارش معکوس می‌کنید، ضربان قلب شما به مرور کاهش می‌یابد و هیجانات از درون‌تان خارج می‌شوند. بنابراین عصبانیت و خشم شما کاهش پیدا می‌کند.
- کشیدن نفس عمیق
برای کاهش سرعت و شدت عصبانیت نفس عمیق راهکار مناسبی خواهد بود. هنگام کشیدن نفس‌های عمیق، کار خود را با نفس های آهسته و عمیق از بینی و بازدم از دهان برای چند لحظه انجام دهید.
- قدم زدن
قدم زدن کمک می‌کند اعصاب شما به آرامش برسد و خشم از شما دور شود. مطمئن باشید فعالیت هایی مانند پیاده روی و دوچرخه سواری تاثیر سریعی بر ذهن شما گذاشته و باعث آرامش می‌شوند.
- تکرار یک کلمه مناسب و آرامش بخش
به دنبال کلماتی باشید که به شما آرامش می‌بخشند. زیرا یکی از روش‌های کنترل خشم تکرار عبارت و کلمه‌ای است که به هنگام عصبانیت شما را آرام می کند. هنگامی که پر از خشم هستید آن کلمه را مدام تکرار کنید. جملاتی مانند آرام باش، تو صبور هستی، صبر داشته باش، زود عصبانی نشو و … در این راه به شما کمک میکنند.
- آرام کردن ذهن
در زمان ایجاد خشم در درون‌تان، سریع محل محرک‌های عصبانیت را ترک و به اتاق ساکتی بروید. سعی کنید با آرامش چشمان خود را ببندید و به صحنه‌ای مانند یک منظره از طبیعت فکر کنید. جزئیات منظره خیالی خود را تک به تک در نظر بگیرید. در هیال خود بر روی رنگ آسمان، صدای پرندگان، نسیم باد و عطر گل ها و … تمرکز کنید. مطمئنا آرامش طبیعت باعث ایجاد آرامش در وجود شما می‌شود. این تمرین برای کنترل خشم بسیار مناسب خواهد بود.
سوالات متداول
- خشم در آقایان و خانم ها به چه شکل بروز می‌کند؟
آقایان اکثرا خشم را به شدت بروز داده و به خود و دیگران آسیب وارد میکنند اما خانم‌ها معمولا خشم منفعل دارند و با پنهان کردن آن باعث ایجاد بیماری‌های روحی برای خود می‌گردند.
2. چه راهکارهایی برای آرام کردن ذهن وجود دارد؟
به مکانی خلوت بروید و با گوش دادن موسیقی‌های بی‌کلام، منظره‌ای دلنشین را فرض کنید.
3. عوارض ناتوانی در کنترل خشم چه خواهد بود؟
با ترشح هورمون‌های استرس‌زا حین خشم، بدن به نور زمان تضعیف می‌شود و فرد به نور زمان به بیماری های روحی و جسمی مبتلا می‌شود.
