اختلال روان‌‌تنی یا سایکوسوماتیک
تاکنون تجربه داشته‌اید که علی‌رغم طی کردن دوره‌های درمان یک بیماری جسمی، احساس بهبودی در شما شکل نگیرد؟ گاهی اوقات افراد به تشخیص پزشک، دوره درمانی خاصی را برای بیماری‌های خود پشت سر می‌گذارند؛ اما در عمل بهبودی کامل آن طور که باید و شاید در آن‌ها حاصل نمی‌شود. در این شرایط متخصصان توصیه می‌کنند که در کنار درمان جسمی، افراد با مراجعه به مشاوران روانپزشک، تحت درمان روحی نیز قرار بگیرند. چرا که معمولا ریشه عدم موفقیت درمان‌های جسمی مربوط به مشکلات و اختلالات روانی در افراد بر می‌گردد. به عبارت دیگر مشکلات روحی تبدیل به مانعی جدی بر سر راه درمان‌های پزشکی می‌شوند. این چالش در اصطلاح تحت عنوان اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک شناخته می‌شود. لاز است که افراد حتما به فکر درمان این اختلالات باشند تا در کنار آن بتوان به اثربخشی چرخه درمانی پزشکی برای بیماری‌های دیگر نیز امیدوار بود. نقش اصلی در درمان اختلالات روان تنی را مشاوره روانپزشکی ایفا می‌کند.
درمان اختلال روان‌‌تنی
در طول زندگی روزمره همه ما در معرض سطحی از استرس و اضطراب قرار داریم. تأثیر منفی فشارهای عصبی محدود به روح و روان افراد نمی‌شود؛ بلکه خیلی زود می‌تواند باعث شکل‌گیری دردهای جسمانی در بخش‌های مختلف بدن نیز شود. حتی گاهی اوقات اختلال جدی در فرآیند درمان بیماری‌های خاص ایجاد می‌کنند. اختلالات روان تنی از منظر متخصصین در دسته اختلالات ناشی از اضطراب قرار می‌گیرند.
عوارض اختلالات روان تنی
این اختلال بیشتر در دوره سنی بروز می‌کند که افراد بیشترین فعالیت جسمی و ذهنی را در طول شبانه‌روز تجربه می‌کنند. به همین دلیل اختلال ساکوسوماتیک بیشتر مربوط به افراد در بازه سنی ۱۸ تا ۴۰ سال است. عوارض جسمانی جدی که در پی این اختلال ممکن است در افراد تشدید شوند، عبارت‌اند از:
- سردردهای شدید و طولانی مدت (در بدترین حالت میگرن)
- تشدید مشکلات مربوط به قاعدگی در زنان
- ریزش مو
- اختلال در خواب
- فشار خون
- دیابت
- مشکلات جنسی
شکل‌های مختلف اختلال روان تنی
اختلال سایکوسوماتیک منشا روانی و ذهنی دارد. با این وجود نحوه ظهور و بروز آن در افراد مختلف به یک شکل نیست. بررسی‌های متخصصان روانپزشکی و روانشناسی منجر به شناسایی ۴ نوع اختلال روان تنی در افراد گوناگون شده است.
اختلال جسمانی سازی
گاهی اوقات فرد با یک بیماری جسمی خاص به پزشک مراجعه می‌کند. پزشک بر اسا تجربیاتی که دارد، معاینه و آزمایش‌هایی را برای شناسایی دلایل و ریشه‌های بیماری انجام می‌دهد. در نهایت هیچ نشانه فیزیولوژی برای شکل‌گیری بیماری در افراد تشخیص داده نمی‌شود. در این حالت احتمال دارد که مشکلات و اختلالات روانی در فرد خود را به شکل بیماری جسمانی نمایان کرده باشند. به این اختلال در اصطلاح جسمانی سازی گفته می‌شود.
اختلال سایبرکندریا
گاهی اوقات افراد درباره یک بیماری خاص مطالعه می‌کنند. در نتیجه این مطالعه با نشانه‌های بروز آن آشنا می‌شوند. اما اضطراب و استرس شدیدی نیز همزمان در آن‌ها شکل می‌گیرد. این استرس باعث می‌شود تا افراد گمان کنند که نشانه‌های آن بیماری خاص در آن‌ها ظاهر شده است. به مرور زمان با تشدید اضطراب، نشانه‌ها نیز در فرد شدت پیدا می‌کنند. در این حالت فرد دچار اختلال سایبرکندریا می‌شود. به عبارت دیگر نوعی تلقین افراطی باعث می‌شود که فرد احساس بیماری کند.
اختلال تبدیلی
شایع‌ترین مدل اختلال روان تنی در افراد، مربوط به اختلال تبدیلی است. فشارهای روحی و روانی سنگین در برهه خاصی از زندگی باعث می‌شود که دردهای موضعی شدیدی در بدن افراد ایجاد شود. به مرور زمان این دردها حالت مزمن پیدا می‌کنند. مراجعه پزشک هیچ کمکی به درمان این دردها نمی‌کند؛ چرا که ریشه جسمانی ندارند. درمان این دردها باید از طریق مراجعه به مشاور متخصص پیگیری شود.
اختلال هیپوکندریا
شما هم اصطلاح از کاه کوه ساختن را شنیده‌اید؟ اختلال هیپوکندریا به نوعی با این مثال ایرانی ارتباط پیدا می‌کند. گاهی اوقات یک درد ابتدایی و نه چندان پیچیده در بدن افراد شکل می‌گیرد. اما افراد به شیوه‌ای افراطی این دردها را بزرگ‌تر از حد واقعی آن‌ها نشان می‌دهند. به یکباره از یک بیماری جزئی که به راحتی قابل درمان است، در ذهن خود نوعی بیماری لاعلاج می‌سازند و گرفتاری‌های روحی زیادی برای خود ایجاد می‌کنند. این رفتار تحت عنوان اختلال هیپوکندریا شناخته می‌شود.
روش‌های درمان اختلال سایکوسوماتیک
با توجه به اینکه اختلال روان تنی خود را به شکل بیماری‌های جسمانی در افراد نشان می‌دهد، افراد گمان می‌کنند که برای معالجه باید به پزشک متخصص مراجعه کنند. این در حالی است که ریشه بیماری به مسائل روحی و روانی مربوط می‌شود. بنابراین باید برای درمان اختلال روان تنی به دنبال راه‌های جایگزین بود. مراجعه به روانشناس یا روانپزشک به عنوان اولین و مهم‌ترین اقدامی است که در مواجهه با اختلالات سایکو سومایتک باید انجام داد. متخصصان در قالب جلسات مشاوره مختلف سعی می‌کنند ابتدا ریشه مشکلات را به خوبی شناسایی کنند. سپس با آموزش مهارت‌های مختلف به افراد کمک می‌کنند که از پس چالش‌های روحی بر بیایند.
در واقع کلید اصلی درمان اختلال روان تنی آن است که فرد بتواند کنترل افکار خود را در دست بگیرد. تنها در این شرایط است که افراد می‌توانند از پس هجوم افکار منفی بربیایند. در نتیجه به مرور زمان شاهد درمان اختلال روان تنی خواهیم بود. در کنار جلسات مشاوره، تمرین‌های دیگری نیز برای افراد در نظر گرفته می‌شود که عبارت‌اند از:
- تمرین‌های یوگا
- ماساژ درمانی
- ورزش منظم
بررسی علت، علائم و درمان
درمان اختلال روان تنی مبتنی بر اصول علمی
زندگی در دنیای جدید به گونه‌ای پیش می‌رود که اجتناب از تنش‌های فکری و روحی چندان امکان‌پذیر نیست. این ما هستیم که باید بتوانیم هنر مواجهه با مشکلات ناشی از فشارهای عصبی را مدیریت کنیم. برای درمان اختلال روان تنی تا پایان در کنار شما عزیزان هستیم. تجربه سال‌ها فعالیت در این زمینه را با متدهای درمانی به‌روز مبتنی بر اصول علمی با هم درآمیخته‌ایم و در اختیار شما عزیزان قرار داده‌ایم. کافیست با ما تماس بگیرید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن جلسات مشاوره برای درمان اختلال سایکوسوماتیک برای شما عزیزان برنامه‌ریزی شود.
خسته نباشید. من همیشه سردرد های شدید و اختلال خواب دارم امکانش هست اختلال روان‌‌تنی داشته باشم؟
سلام امیر عزیز.
احتمال بالایی داره اما با بررسی دقیقتر میتونم نظر قطعی بدم خدمتتون.
ممنون به خاطره مطلب تخصصی که قرار دادید. من سردرد و کمی ریزش مو دارم امکانش هس برای اختلال روان‌‌تنی باشه؟
سلام ، خواهش میکنم. ممنون که قابل میدونید و مطالعه میکنید. بله انواع سردردها میتونن دلیل روان تنی داشته باشن.
ممنون به خاطره مطلب تخصصی که قرار دادید. من سردرد و کمی ریزش مو دارم امکانش هس برای اختلال روان‌‌تنی باشه؟
سلام ، خواهش میکنم. ممنون که قابل میدونید و مطالعه میکنید. بله انواع سردردها میتونن دلیل روان تنی داشته باشن.
وقت بخیر فک کنم علائم این اختلال با علائم افسردگی تقریبا مشابه باشه درسته؟
وقت بخیر فک کنم علائم این اختلال با علائم افسردگی تقریبا مشابه باشه درسته؟